Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Blaðsíða 46

Tímarit Máls og menningar
vísunnar, og hvaðan kom uppreisn-
areldurinn blossandi úr einu ljóði í
annaS? HvaS gerSi hann svo næman
fyrir kjörum þeirra sem áttu bágt og
kveikti í brjósti hans samúSina meS
alþýSu? DavíS Stefánsson var ekki
eins og nútíma æskan alinn upp viS
auS og allsnægtir. Hann deildi kjör-
um viS alþýSu eins og hún hafSi lifaS
í fátækt sinni frá upphafi vega og
fram á hans daga. Hún hefSi ekki
einu sinni getaS látiS sig dreyma um
þær hallir sem viS búum í í dag né
þann munaS sem viS lifum í. Hún
bjó í lágum hreysum og hafSi veriS
um aldir eins og læst inni. En fyrir
utan þá hlutdeild í fátæktinni sem
DavíS og allri þj óSinni á þeim árum
var húin, var gripiS inn í æsku hans
meS öSrum hætti. ASur en hann lauk
skólanámi varS hann fyrir því áfalli
aS veikj ast og tók þaS hann fimm ár
aS fá aftur fulla heilsu, „og vafalaust
hefSi ég hlotiS vist í moldinni“, segir
hann, „ef ég hefSi ekki notiS ástríkis
og umhyggju foreldra minna og syst-
kina“, og er þaS ástæSan til þess aS
hann tók ekki stúdentspróf fyrr en 24
ára eSa sama áriS og Svartar fjaSrir
komu út. „Sá tími gerbreytti hugsun
minni og hugarfari“, segir DavíS.
Hann varS meS öSrum orSum i æsku
aS horfast í augu viS dauSann. Hon-
um lærSist aS meta lífiS, aS fagna
hverri stund þess, og viS ástúS ann-
arra spruttu lindir úr djúpunum og
hann skynjaSi sig í samfélagi viS alla
sem þjást og þurfa á hjálp og samúS
aS halda, og hugur hans var reiSu-
húinn aS taka viS kölluninni, þegar
lífskraftarnir flæddu til hans aftur, og
hugsjónirnar komu og kveiktu elda í
sálinni. Fyrstu ljóSabækur hans eru
vitni um þessa aSstreymandi krafta,
og nú er þaS frelsisþráin sem byltir
sér í sál hans og vill slíta öll bönd og
fagnar hverri lífsnautn. Og nú gefst
honum kostur á aS sigla út í löndin
og láta straumana flæSa til sín. Og
ljóSin verSa eldur og uppreisn, hvern
fjötur skal slíta og brjóta hverja
formreglu. Menn skulu ekki ætla aS
DavíS hafi veriS kallaSur til aS vera
helgimynd, heldur kom hann til aS
brjóta helgimyndir og stirSnaSa
siSi. Hann kynti uppreisnarbáliS
eins og hvert skáld sem öSlast hylli
og frægS, og veitti fram nýjum
straumum. Og uppreisnin logaSi ekki
aSeins í ástinni og lífsgleSinni. Hann
var bóndasonurinn sem skynjaSi
stéttabaráttuna sem í hönd fór. Hann
leit á sig sem uppreisnarskáld alþýSu,
sem kominn var til aS hrópa og vekj a
og boSa hinn nýja dag, og hann hafSi
unun af aS hneyksla þá broddborg-
ara sem einatt í fyllingu tímans hóp-
ast um uppreisnarskáldiS til aS
slökkva eld þess. KvæSi eins og MeS
lestinni og ótal fleiri eru ljóst vitni
um viShorf hans. Og hvert þeirra hef-
ur sinn frj álsa áslátt, því aS uppreisn-
areSHS speglast ekki síSur í forminu,
og er varasamt aS álykta af því,
36