Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Blaðsíða 83

Nokkur orð um tímatalið
„hvorki prestur né skáld“. Hann var
Þingeyingur, bjó í Flatey á Skjálf-
anda og í Múla í Reykjadal (líklegt
er talið að hann hafi verið faðir
Styrkárs Oddasonar lögsögumanns).
Hann var „tölvís“ í bezta máta og
„rímfróSur“ vel.
Margt bendir til þess aS Bjarni
prestur hinn tölvísi og Stjörnu Oddi
hafi veriS aSalmennirnir aS hrúa
mismuninn á júlíönsku og íslenzku
tímatali. ASalhnekkinn fékk sú brú-
arsmíS áriS 1700, þegar nóvember-
dagarnir 11 voru niSur felldir og þar
meS hinn „gamli stíll“. En hinn sí-
gilda varnagla Ara fróSa hlýt ég þó
aS slá: „En hvatki er missagt er í
fræSum þessum, þá er skylt aS hafa
þaS heldur, er sannara reynist.“
VII
Snorri var veginn á mánudegi.
Tímatal okkar er nú í ágætu lagi
og í góSra manna höndum, þar sem
stjörnu- og stærSfræSingar vaka yfir
því og semj a almanök, sem hægt er aS
kaupa fyrir lítinn pening í hverri
bókahúS. Venjulegt almanak leysir
þó ekki allar spurningar forvitins
manns. Spurningarnar gætu veriS:
Á hvaSa vikudegi var Snorri höggv-
inn í Reykholti, eSa hvaSa vikudag-
ur var 17. júní 1944 og á hvaSa viku-
degi verSur íslenzka lýSveldiS von-
andi 100 ára? Þessar spurningar all-
ar getum viS leyst sjálfir á borSshorn-
inu heima hj á okkur meS því aS nota
t. d. vikudagsreglu stærSfræSingsins
Gauss. Reikniregla lians hlj óSar svo:
(Menn eru þó beSnir aS athuga strax
meSfylgjandi lykiltöflur, á bls. 74.)
V — (D+M+Ö+Á):7
Hér er
D: Dagsetning dagsins, sem leitaS er
aS.
M:Tala fyrir mánuSinn, sbr. lykil-
inn M.
0: Tala fyrir öldina sbr. töflu O (hér
þarf aS gæta þess, aS taka töluna
eftir réttu tímatali. Á íslandi
skipti um á miSnætti 16. nóvem-
ber áriS 1700. Fyrir þann tíma á
aS nota júlíanskt tímatal, en síS-
an gregoriskt).
Á: Tala fyrir tvær síSari tölur ártals-
ins sbr. töflu Á. Þess ber vandlega
aS gæta aS sé um daga aS ræSa,
sem eru annaS hvort í janúar eSa
febrúar, skal taka töluna Á fyrir
næstu ár á undan.
Tölurnar fyrir D, M, Ö og Á eru
lagSar saman og deilt í útkomuna meS
7 (vikudagafjöldanum). Afgangur-
inn, sem eftir verSur eftir þá deilingu,
segir til um vikudaginn, eftir þessari
reglu:
V = 0 eSa talan hreint margfeldi af
sj ö, er um laugardag aS ræSa
V = 1 sunnudagur
V = 2 mánudagur
V = 3 þriSjudagur o. s. frv.
V = 6 föstudagur
Snorri Sturluson var veginn 23. sept.
1241 (júlíanskt tímatal).
V= 23 + 5 + 0 + 2 = 30 =
4 X 7 + 2 = 2, eSa mánudagur.
73