Tímarit Máls og menningar - 01.04.1964, Blaðsíða 115

í Grænlendinga s. segir, að kaupmaður
frá Brimum í Saxlandi hafi keypt af Karls-
efni húsasnotru, sem gerð var úr amerísk-
um möstur-við (maple eða paper birch), og
galt fyrir hálfa mörk gulls, svo að sæmilegt
listaverk hefur það verið.
MyndvejnaSur. íslendingar skáru ekki
einungis myndir í tré og bein á miðöldum,
heldur ófu og saumuðu íslenzkar hannyrða-
konur myndir á refla og vendi, sem skreyttu
híbýli þeirra. Bayeux-teppið er frægasti
hannyrðagripur Vesturlanda, en það á sér
12 bræður íslenzka, refilsaumuð altaris-
klæði. Það eru til slitur úr þremur slíkum
klæðum norskum, en þar með er upptalinn
allur refilsaumur frá miðöldum um okkar
daga. í íslenzkum fomsögum er þess alloft
getið, að híbýli manna vom skreytt tjöld-
um, og á Reykhólum voru til reflar og
vendir um alla stóru stofu og litlu stofu á
15. öld.
Myndlist átti sér engu síður unnendur á
íslandi á miðöldum en annars staðar á
Vesturlöndum. Þá varðveittust goð-, hetju-
og helgisagnaminni ekki einungis í munn-
legri geymd og skráð á bókfell, heldur
einnig í myndum, og listaverk bárust milli
landa. Er ekki hugsanlegt, að Edda sé til
orðin í Odda, af því að þar hafi húsakynni
verið skreytt hetju- og goðsagnamyndum?
Skip. Af kenningunni um timburleysi ís-
lendinga leiðir, að fræðimenn hafa haft fyr-
ir satt, að þeir hafi ekki getað smíðað sér
haffærar fleytur. G. J. er undir áhrifum
þessarar kenningar og gerir almikið úr því,
hve háskalegt skipaleysið hafi verið (bls.
38). Þessi kenning rekst þvert á staðreynd-
ir íslenzkrar atvinnusögu. Frá upphafi vega
hafa fslendingar verið mikil fiskveiðiþjóð,
en til fiskveiða þarf skip og báta; þeir voru
því einnig talsverðir skipasmiðir. Fomar
skipasmíðar okkar em lítt rannsakaðar, en
á það má benda, að fom siglingalist vík-
ingaaldar, sigling með einu rásegli, virðist
Umsugnir um bœkur
hafa varðveitzt í íslenzkum verstöðvum til
skamms tíma. Allt fram á 19. öld vom smá-
bátar meginhluti íslenzka fiskiskipaflotans,
eins- og tveggjamannaför, en íslendingar
áttu ávallt talsvert af stærri skipum, tein-
og tólfæringa og ferjur, sem þeir notuðu til
flutninga yfir flóa og úr úteyjum. Á þeim
fluttu þeir m. a. rekavið. Stundum er þess
getið, að þeir lögðu slíkum skipum á út-
hafið og sigldu til Noregs. Lúðvík Krist-
jánsson hefur bent mér á, að þeir, sem
lögðu skipum sínum í sortann á haust- og
vetrarvertíðum við ísland og sóttu á djúp-
mið, gátu auðvitað einnig siglt milli landa
á sumrin. Á landnámsöld (870—930) hefur
mikill og sennilega allgóður skipastóll ver-
ið í eigu íslendinga, en landnámsflotinn
hefur verið farinn að ganga úr sér, þegar
kemur fram um miðja 10. öld. Sennilega
hefur verið fátt um hafskip og knerri meðal
þeirra 25 skipa, sem lögðu úr Breiðafirði á
úthafið 986 til landnáms á Grænlandi undir
forystu Eiríks rauða. Því er ekki að neita,
að siglingin gekk einnig heldur bögulega;
14 skip komust alla leið, hin fórust eða
hrakti aftur til fslands. Þetta voru þó minni
afföll en hjá flotanum ósigrandi sællar
minningar.
íslendingar hættu ekki siglingum sökum
timburskorts, heldur er orsakanna að leita
í þjóðarbúskap þeirra. Þeir voru frumstæð
bændaþjóð, sem keppti að því að vera sjálf-
um sér nóg og bjó að langmestu leyti að
sínu. Á 13. öld hrynur grundvöllurinn und-
an sjóveldi Norðmanna; ríki þeirra var ekki
svo efnahagslega sterkt, að það stæðist
strauma tímans. íslendingar voru efnahags-
lega vanmáttugri en Norðmenn og höfðu
aldrei bolmagn til þess að stunda kaupsigl-
ingu nema í skjóli þeirra, m. a. af því að
þeir höfðu enga utanríkisþjónustu.
Svo er þaS Sturlungaöld. Það er hæpin
sagnfræði á síðari hluta 20. aldar að harma
foma atburði. ísland var sjálfstætt þjóð-
105