Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Qupperneq 69

Hugmyndafrxbi vísindanna
„Pxr samtengdu fullyrðingar, kenningar og markmið sem mynda félags-
pólitíska stefnuskrá <þjóðleg hugmyndafræði sem var ekki kyrrstæð hcldur
breyttist með breytilegum kringumstæðum>.“ (Webster, s.st., annar töluliður
merkingar).
4) T.S. Kuhn (1970). - Bók Kuhns um Byltingu Kópernikusar (1957) gefur annars
ekki síður innsýn í þankagang hans og hugmyndir. - Einnig hefur komið út eftir
hann ritgerðasafn (1977) þar sem hann útskýrir nánar ýmis atriði í kenningum
sínum. - A.m.k. tvær greinar hafa komið út á prenti á íslensku þar sem fjallað er
um kenningar Kuhns, sjá Þorstein Gylfason, og Þorstein Vihjálmsson (1977) í
heimildaskrá.
5) Sjá t.d. Croall & Rankin, Hjörleif Guttormsson, D.L. Meadows, og Þorstein
Vilhjálmsson (1975), auk fleiri rita sem komið hafa út á íslensku um vist-
kreppuna. - Eitt af því sem kom mér nokkuð á óvart á ráðstefnu Lífs og lands
var það að íslenskir vísindamenn, jafnvel sérfræðingar í vísindum er lúta að
einstökum atvinnugreinum, virtust ekki sammála því sem hér er sagt um
blákaldan raunveruleika vistkreppu og auðlindaþurrðar. Varð mér þá á að hugsa
að varla væri von að íslenskir stjórnmálamenn næðu áttum í mati á þessari
sérstæðu alþjóðlegu kreppu, ef þeir sem eiga að gefa ráðin sjá kannski heldur
ekki út úr augunum.
6) Meginrit Poppers um þetta er tilfært í heimildaskrá en hann hefur síðar skrifað
ýmislegt fleira um þessi mál.
7) Sjá Gordon Childe, bls. 15.
8) Neugebauer, bls. 171.
9) Marcel la Follette, ritstjóri tímaritsins Science, Technology and Human Values,
hélt fyrirlestur á vegum Félags áhugamanna um heimspeki og heimspekideildar
hinn 7. nóv. s.l., og lagði þar m.a. mikla áherslu á þetta atriði. - Sjá einnig J.M.
Ziman í heimildaskrá, en hann leggur einmitt mikla áherslu á að vísindaleg
þekking sé öllum opin.
10) Ymis rit Galíleós eru gott dæmi um þetta, til að mynda ritgerð hans „Sendiboði
stjarnanna" þar sem hann segir m.a. frá því er hann uppgötvaði tungl Júpíters og
renndi með því sterkum stoðum undir sólmiðjukenningu Kópernikusar. Þessa
ritgerð er að finna í bókinni sem nefnd er í heimildaskrá.
11) Farrington, bls. 150.
12) Kópernikus, bls. 4.
13) Ptólemeos, 1. bindi, bls. 2-3.
14) S.st.
15) Galíleó, bls. 142-3. - Með síðustu orðunum á Galíleó við það að hann hafði
horft á stjörnurnar í kíki sem stækkaði 20 sinnum.
16) Sama rit, bls. 84. -Því er hér við að bæta að ýmis helstu rit Galíleós eru nú
fáanleg f ódýrum og aðgengilegum enskum útgáfum og eru yfirleitt hin
skemmtilegasta lesning. Þeir sem halda kannski að veigamikil vísindarit þurfi
endilega að vera leiðinleg aflestrar þyrftu endilega að komast í kynni við
Galíleó.
17) C.P. Snow, sjá heimildaskrá.
187