Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Blaðsíða 103

Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Blaðsíða 103
Umsagnir um bækur STIGAMAÐUR Geta nokkur stórmæli komið fyrir sex ára dreng á þremur til fjórum dögum, þvílíkt að þau séu efni í heila skáldsögu handa fullorðnu fólki? Jú, það álítur Einar Már Guðmundsson og hefur skrif- að söguna, sem nefnist Riddarar hring- stigans.' I upphafi og nærri niðurlagi bókarinn- ar er söguhetjan, Jóhann Pétursson, á ferðalagi um nýbónaðan stiga í blokk- inni þar sem hann býr, tryggilega um- luktur veggjum heimilisins og í seiling- arfjarlægð frá móður sinni. En inni í sögunni hefur hann lagt í áhættusama ferð upp ópússaðan hringstiga í fokheldri nýbyggingu, þar sem ekkert öryggi er að hafa og dauðinn liggur í leyni og heimtar fórnir. Þessir ólíku stig- ar eru ekki einu andstæðurnar í sögunni þó vel megi líta á þá sem andstæð heimskaut innan hennar: annars vegar öryggi bernskunnar, öryggið sem hið siðaða samfélag býr barninu í skauti fjöl- skyldunnar, hins vegar öryggisleysi þess heims sem barnið verður að leggja út í fyrr en varir, heimsins sem heillar menn með leyndardómsfullum ævintýrum. Ólíka stiga sögunnar má þá skilja sem tákn fyrir ólíkan tröppugang á þroska- brautinni, enda er stigi í senn myndrænt 'Einar Már Guðmundsson: Riddarar hring- stigans. Almenna bókafélagið. R. 1982. 228 bls. tákn og tilfinningalega hlaðið. Allir sem hafa alist upp hjá stigum munu geyma djúpt í vitund sinni bæði óttann við stigann og sælar minningar um sigur á óttanum við stigann heima. Strax í upphafi sögunnar má sjá þess glögg merki að Jóhann Pétursson muni eiga langt í land að verða siðaður samfé- lagsþegn, þótt hann tölti öruggur upp og niður stigann heima hjá sér, en sagan vekur grun um að það séu einmitt hin ósiðlegu ævintýr hans í fokheldri ný- byggingu með hringstiga sem muni að lokum siða hann. Ef það tekst? Ef við horfum á Jóhann Pétursson með gleraugum Freuds er hann auð- skilinn: piltur er að mestu á valdi vellíð- unarlögmálsins, ósjálfrátt að heita má gerir hann hiklaust það sem hvatirnar blása honum í brjóst, lemur Óla vin sinn í hausinn með klaufhamri, stelur úr leikfangabúð, fremur strákapör í afmæl- isveislu, leikur sér af hjartans lyst, reykir stolnar sígarettur. Ekki svo að skilja að samviskan (yfirsjálfið hefði Freud víst sagt) sé ekki byrjuð að mótast. Jói veit vel að hann má ekki berja Óla í hausinn og að hann má ekki stela, en samviskan má sín einskis gegn ólgandi lífi hvatanna. Veikburða samviska Jóa á þó lítið skylt við háleitt siðgæði. Veru- leikalögmálið, sem hann er að uppgötva, grundvallast á eigingirni. Hann hefur í sjálfu sér litlar áhyggjur af líðan Óla eftir höggið heldur óttast þær afleiðingar sem það kunni að hafa fyrir hann sjálfan — í 221
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.