Tímarit Máls og menningar - 01.04.1983, Síða 113

ensku er þýska eina tungumálið sem
einhver fjöldi telur sig hafa sæmilegt
vald á, nánar tiltekið tæpur fjórðungur
svarenda (bls. 26). Fáeinir tína til
frönsku og sárafáir spænsku og ítölsku.
Aðrar tungur mælast ekki.
Þær kannanir sem Ólafur fjallar um í
bók sinni leiða óneitanlega í ljós umtals-
verðan mun á bókmenntasmekk og
lestrarvenjum hinna mismunandi
þjóðfélagshópa — mun sem er eftir at-
vikum bundinn kynferði, aldri,
menntun eða starfsstétt. Hins vegar má
líta svo á að þessi munur sé ekki meiri en
svo að allir þessir hópar séu í prýðilegu
kallfæri hver við annan, og að reyndar sé
skörunin jafnvel markverðari en mun-
urinn.
Hlutur bókasafnanna er höfundi sér-
staklega hugleikinn og víkur hann að
þeim víða í bókinni. Segja má að þjóðin
skiptist í tvo nokkuð jafnstóra hópa,
notendur bókasafna annars vegar og
hins vegar þá sem aldrei stíga þangað
fæti. Niðurstaða höfundar er sú „að í
rauninni starfi bókasöfnin ekki fyrir
„allan almenning" í landinu heldur eink-
um nokkurn hluta hans“ (bls. 61). A bls.
50 segir: „Bókasöfnin virðast hafa mest
áhrif á bókavalið í leshópi A, enda virð-
ast lesendur skemmtibóka . . . nota söfn-
in meira en aðrir lesendur". Einnig segir
hann: „Og ljóst er að hafi einhverjir
áhuga á því að hafa áhrif á bókmennta-
smekk almennings . . . þá eru bókasöfn-
in kjörinn vettvangur til að koma slíkum
vilja fram“ (bls. 61). Þessar hugrenning-
ar og ályktanir um hlutverk bókasafna
tel ég með því mikilvægasta sem kemur
fram í bók Ólafs. Að sönnu má segja að
hér sé ekki nýr eða byltingarkenndur
sannleikur á ferðinni, en hér eru hins
vegar saman komin sterk og vel grunduð
rök fyrir eflingu bókasafna. A þetta er
Umsagnir um bakur
vert að minna vegna þess að bókasöfn
eiga erfitt uppdráttar nú um stundir,
fjármagn til þeirra er skorið við nögl
samtímis því að samkeppnin við nýja
miðla vex með degi hverjum.
Að lokum skal stuttlega vikið að
nokkrum atriðum í lokakafla bókarinn-
ar. Þar reifar höfundur hugmyndir um
frekari upplýsingasöfnun af svipuðum
toga og hann hefur fjallað um í und-
anfarandi köflum. Hann leggur til um-
fangsmikla könnun á landsvísu með all-
stóru úrtaki. Undir þessar hugmyndir
skal hér með tekið. Jafnframt vil ég
leggja á það ríka áherslu að reynslan af
fyrri könnunum verði hagnýtt til hins
ýtrasta, einkum að annmarkar þeirra
verði rækilega ígrundaðir og síðan sneitt
hjá þeim verði þess nokkur kostur. Mik-
ilvægt er að frá upphafi verði sæmilega
ljóst að hverju skuli stefnt, hvaða mark-
miðum skuli náð. I því augnamiði er rétt
að undirbúningur sé í höndum aðila
með mismunandi reynslu, menntun og
hagsmuni. Bækur og lesendur verður
notadrjúg handbók við undirbúning
slíkrar könnunar.
Þorbjöm Broddason.
231