Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Page 54

Yvonne Verdier
Rauðhetta í munnlegri geymd
Amman sem gleymdist
Allir kannast við ævintýrið um hana Rauðhettu. Það er um úlf og litla
stúlku sem var óhlýðin og vísdóm þess má draga saman í eina málsgrein:
Stúlka litla, farðu ekki út af götunni, því þá hittirðu úlfinn og hann étur
þig upp til agna! Þetta er a. m. k. boðskapurinn í þeim tveim gerðum
sögunnar sem þekktastar eru og vinsælastar. Sú fyrri sem endar illa —
var skrifuð á 17. öld af Charles Perrault. Sem kunnugt er endar hún stutt
og laggott: „Og um leið stökk vondi úlfurinn á Rauðhettu og át hana
upp til agna.“ Þegar foreldrar segja börnum sínum söguna eiga þeir að
henda sér yfir þau og þykjast háma þau í sig meðan krakkarnir veltast
um af hlátri. Hin gerðin — sem endar vel — var skráð af þeim Grimms-
bræðrum snemma á 19. öldinni. Þar kemur veiðimaður á vettvang, ristir
sofandi úlfinn á kviðinn og frelsar báðar konurnar; fyrst kemur
Rauðhetta út hin hressasta, enda sú sem síðust var gleypt, og hrópar:
„Ó, hvað ég var hrædd, það var svo dimmt inni í úlfinum.“ Síðan kemur
amma gamla og er ólíkt meira eftir sig, „hún náði varla andanum".
Rauðhetta hjálpar svo veiðimanninum að fylla magann á úlfinum af
grjóti og þegar hann vaknar og reynir að rísa upp eru steinarnir svo
þungir að hann dettur niður dauður . . . En Rauðhetta litla heldur heim
á leið og hefur væntanlega sloppið með skrekkinn.
Rauðhettusögurnar sem varðveist hafa í munnlegri geymd í hinum
ýmsu héruðum Frakklands eru af allt öðru sauðahúsi. Að mati sér-
fræðinga eiga þær ekkert sameiginlegt með hinum prentuðu afbrigðum.
Flestar þeirra voru skráðar í lok 19. aldar í Loiredalnum, í Nivernais-,
Forez- og Velayhéruðunum og enn síðar norðan til í Olpunum. Og þær
eru komnar beint frá sagnamönnunum. Þessar gerðir geyma minni sem
hafa orðið útundan í bókmenntahefðinni. Hana má raunar alla rekja til
Perrault, því sú gerð sem kennd er við Grimmsbræður mun hafa verið
skráð 1812 eftir ungri stúlku af borgaraættum sem átti sér franska
móður.
284