Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Blaðsíða 64

Tímarit Máls og menningar
Fricon, fricasse
Le sang de ta grandasse
(Kjöt og kássa, blóðið úr ömmu þinni)
Tvisvar sinnum er búið til slátur og þá er vísan svona:
Fricon, fricasse
Les boudins de ta grandasse
(Kjöt og kássa, slátur úr ömmu þinni)
Eins og sjá má þegar í upphafi þessa atriðis er augljóst hvaða verklag hér
er viðhaft. Það er greinilega komið beint frá grísaslátruninni. Verka-
skiptingin er skýr, úlfurinn slátrar, lætur renna blóðið, leggur kjötið til
hliðar eins og hann ætli að salta það, stúlkan eldar matinn sem er
kvennasýsla. Blóðréttina tvo sem nefndir eru er einmitt venja að gera úr
grísablóði og neysla þeirra er tengd „fórnfæringu" sláturdýrsins. I
sumum héruðum merkir orðið „fricasse“ bæði aðferðina (að steikja það
á pönnu) og réttinn (sem gerður er úr blóði, lifur og hjarta). Og
matargjafirnar sem á „fórnardaginn“ — eða slátrunardaginn — er dreift
til ættingja og granna eru „diskur með sláturhring utan um bita af lifur,
hjarta og maga og yfir er breitt stykki af lífhimnunni." Nafnið „fricasse“
stendur þannig bæði fyrir blóðið sem er aðalefnið í réttinum og neyslu
vissra líffæra, lifrar og hjarta.
Þó úlfurinn fái sinn hluta af ömmunni er megináhersla lögð á máltíð
litlu stúlkunnar, bæði ílátin sem notuð eru (glas, skál, disk) og matreiðsl-
una. „Kjöt gefur hold og vín gefur blóð“ segir máltækið sem minnir á
það hvernig blóðið og vínið verða eitt í sögunni en sýnir jafnframt að
það sem raunverulega gerist er eins konar samruni litlu stúlkunnar og
ömmu hennar, sú yngri „drekkur í sig“ þá eldri. Blóðið er alltaf með í
spilinu, annaðhvort sem vín eða „fricasse". Að því er kjötið varðar er í
tveim gerðum tekið fram hvaða bitar það eru sem stúlkan borðar. I sögu
frá Touraine syngur röddin: „Tu manges ma titine, ma fille“ („Þú
borðar brjóst mitt, stúlkan mín.“) og í annarri frá Olpunum segir svo:
Þegar pannan var komin yfir eldinn sagði úlfurinn í rúminu:
Fricon, fricasse
Les tétons de ta mairinasse
(kjöt og kássa, brjóst guðmóður þinnar)
294