Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Síða 61

Rauðhetta í munnlegri geymd
fyrir kynþroskaaldurinn. í mörgum afbrigðum er raunar ferðalag litlu
stúlkunnar sett í samband við verksvið hinna mismunandi aldursflokka í
bændasamfélaginu svo þar af má sjá aldur Rauðhettu. Það á t. d. við um
eftirfarandi texta frá Velay þar sem stúlkan er „í vist“, situr yfir kúnum á
bóndabæ:
Þegar vistinni lauk fór hún sína leið, húsbóndi hennar gaf henni
lítinn ost og brauðbita. „Taktu þetta, litla mín, og farðu með það
heim til móður þinnar, ostinn hérna og brauðbitann, svo þú eigir
eitthvað í kvöldmatinn þegar þú kemur heim til mömmu þinnar.“
Litla stúlkan tók ostinn og brauðbitann og gekk í gegnum
skóginn. Þar mætti hún úlfinum sem sagði:
— Hvert ert þú að fara, litla stúlkan mín?
— Eg er á leiðinni heim til mömmu minnar. Ég er búin í vistinni.
— Ertu búin að fá borgað?
— Já, þau borguðu mér og gáfu mér líka brauðbita og ost.
Síðan kemur spurningin um leiðirnar og hún velur veginn með títu-
prjónunum. Sömu aðstæður koma fram í sögunum þar sem stúlkan er
klædd í föt úr járni eða járnslegna tréskó. Þar er hún líka „í vist“ og það
er tekið fram að hún hafi „ekki séð móður sína í sjö ár“. Þá er hún klædd
í járn og sagt að hún megi ekki fara að finna móður sína fyrr en hún hafi
slitið fötunum, hvað hún flýtir sér að gera með því að nudda sér utan í
steinveggi og þyrna á leiðinni. Er það kannski brynja hins barnslega
sakleysis sem hún rífur sundur, og þessi athöfn þá til marks um þáttaskil
í iífi hennar? Svo mikið er víst að börn voru send í slíkar vistir þegar þau
voru sjö ára og smalamennskunni — og þar með bernskunni — lauk
yfirleitt um fjórtán ára aldurinn. Þá hófst annað skeið í lífi þeirra,
unglingsárin, og þeim fylgdi annar og klæðilegri fatnaður, þar á meðal
skór í staðinn fyrir tréskó. En hár stúlknanna varð upp frá því að vera
hulið undir hettu fullri af nálum og þær voru sendar í veturvist til
saumakonunnar þar sem brynja sakleysisins byrjaði að rofna.
Títuprjóna- og saumnálaminnið gefur okkur þannig upplýsingar um
þroskastig persónanna. Hér er lítil stúlka sem velur títuprjónaleiðina til
að „halda sér til“, þ. e. leið kynþroskans, gömul amma sem þegar hefur
farið þá leið á enda og er komin að saumnálunum, m. a. s. þeim með
stóru augunum því, „hún er farin að sjá svo illa“. Söguna má því líka
segja þannig: lítil stúlka er látin fara títuprjónaveginn, þ. e. í læri hjá
291