Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Qupperneq 96

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1983, Qupperneq 96
Tímarit Máls og menningar sjaldgæft að persóna snúi aftur til upphafsstöðu sinnar (sem líka er nei- kvæð), svo að við táknum það einnig sem möguleika með punktalínu. I staðinn bætist við ný staða, sem líkist upphafsstöðunni, með þeim mikil- væga mun að óþægindin hafa verið fjarlægð. Skýringin er þannig að í viðleitni sinni til að bæta úr vöntuninni lendir gerandinn í ýmsum hættum sem fela í sér dauðann sem möguleika. Svo haldið sé áfram með Andra, þá lendir hann í þessu í bókinni EG UM MIG FRÁ MER TIL MIN, þar sem hann hugleiðir sjálfsmorð: „Best að binda endi á þetta.“ (bls. 31). I niðurlagi Persóna og leikenda er Andri enn að leita að réttu hlutverki í lífinu, hann er enn leikandi. En staða hans er þó önnur en í upphafi sögunnar. Hann hefur stigið skref sem breytir stöðu hans, hann er kominn til útlanda. Við verðum að gera ráð fyrir að allir textar feli í sér röklega séð tvær hugsanlegar lausnir: dauðann sem alltaf er mögulegur, og lokaaðstæður sem eru öðruvísi en aðstæður í upphafi. Við skulum taka tvö dæmi til viðbótar: I sögunni Talað í rör eftir Véstein Lúðvíksson leitar aðalpersónan að skýringu á því hvers vegna einmitt hann skuli dæmdur til að vinna við katlana í leiðinlegri fiskimjölsverksmiðju. Hann vinnur einn sér í lítilli kompu og kemst aðeins í samband við umheiminn gegnum mjótt rör sem liggur inn til verkstjórans. Persónan finnur ekki aðeins skýringu heldur býr hana til sjálf. Hann ímyndar sér að honum hafi orðið það á í einveru sinni að tala svo hátt að verkstjórinn við hinn enda rörsins hafi heyrt hvernig hann bölvaði verksmiðjunni og yfir- mönnum sínum. Nú hefur hann skýringu: „Þeir ætla að þegja ef ég fæst til að vera áfram á kötlunum en kjafta frá ef ég segi upp.“ (I fáum dráttum, bls. 181). Hann kemst þá fyrst að þessari skýringu eftir að hafa síhækkað róminn (þ. e. í huga sér, allt er þetta hugsað tal) svo að hann er að lokum ekki viss um hvort hann hefur æpt eða ekki. Hróp hans ná hámarki þegar hann ímyndar sér að hann ætli að sprengja verksmiðjuna í loft upp, ef hann verði ekki fluttur. Það er hér sem dauðinn birtist sem möguleg lausn. Smásagan hefði getað endað með sprengingunni eins og sagan um Andra hefði getað endað á sjálfsmorði. Það er annars þversögn í Talað í rör að ósk mannsins um flutning heyrist ekki þótt hann hrópi og kalli, jafnframt því að hann segir ekkert og er þó hræddur um að til sín heyrist. Þetta á sjálfsagt að sýna sjálfskúgun verka- mannsins (ytra vald er innbyrt og verður innra vald) og þá þversögn að verkalýðurinn hefur aldrei búið við betri efnaleg kjör en undir oki þess kapítalisma sem kúgar hann. Þessu má lýsa með líkaninu: 326
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.