Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Qupperneq 87

Rödd ástríðunnar
eru aðskilin í skóla og hugsunarháttur karlveldisins viðheldur aðskilnaðin-
um þannig að við vitum ósköp lítið hvert um annað. Og konurnar sem
karlmenn lýsa eru ekki til. Þær eru goðsögur sem karlar hafa búið til. Þegar
konur réðust inn á bókmenntasviðið fóru þær að segja frá sjálfum sér, við
fórum að segja okkur frá okkur. Kvengerðir í bókum voru ekki margar,
það var unnustan heilaga og móðirin, uppruni ættstofnsins og verjandi
hefðarinnar, fjölskyldunnar og eignanna. Svo voru tvær gerðir af gleðikon-
um: mellan með gullhjartað og metnaðargjarni kvenvargurinn, siðlaus og
óseðjandi. Konurnar mínar, sem ég þekki best, eru uppreisnargjarnar,
koma sér í klandur, hafa lifandi áhuga á veröldinni í kringum sig, finna til
samstöðu með öðrum, spyrja spurninga, ögra og bjóða erfiðleikum byrg-
inn, elska af ástríðu og njóta ásta hamslaust. Þær eru fólk af holdi og blóði
eins og við. Ekki loftkenndar meyjar eða viðbjóðslegar Messalínur. Þær eru
raunverulegar konur sem ég hef þekkt vel.
Eva Luna, söguhetjan í þriðju skáldsögu minni, er sagnaþulur eins og
Sjerasade í Þúsund og einni nótt. Dag nokkurn uppgötvar hún að hún get-
ur líka skrifað sögurnar sínar. Mig langaði til að sýna hvernig konu líður
þegar hún brýtur regluna og rýfur þögnina. Svona segist henni frá:
Ég vaknaði eldsnemma. Það var milt veður og súld þennan miðvikudag;
hann var ósköp svipaður öðrum dögum í lífi mínu en þó er hann það besta
sem ég á. Ég lagaði kaffi og settist við ritvélina, tók auða, hvíta örk eins og
nýstraujað lak til að elskast á og stakk henni í vélina. Þá gerðist eitthvað, það
var eins og vindsveipur færi um beinin, eftir æðunum, undir hörundið. Mér
fannst þessi hvíta örk hafa beðið eftir mér í tuttugu og eitthvað ár, að ég
hefði bara lifað fyrir þetta andartak, að ég vildi héðan í frá ekki gera neitt
annað en veiða sögur úr loftinu handa mér. Orðin komu áreynslulaust, eitt
kallaði á annað og ennþá eitt. Persónurnar losuðu sig úr skuggunum þar sem
þær höfðu falið sig árum saman og komu fram í birtu þessa miðvikudags,
hver með sinn svip, rödd, ástríður og þráhyggju. Sögurnar sem höfðu varð-
veist í minni ættarinnar frá því áður en ég fæddist og margar aðrar sem ég
hafði hripað hjá mér í minnisbækur skipuðu sér í röð. Ég mundi allt í einu
eftir fornum dáðum, ég rifjaði upp skrítlurnar hennar mömmu frá því þegar
við bjuggum hjá fávitunum hans Jóns prófessors, krabbameinssjúklingunum
og múmíunum. Til mín komu indíáni sem naðra hafði bitið og harðstjóri
sem holdsveikin hafði étið hendurnar af; ég bjargaði gamalli piparjómfrú
sem missti höfuðleðrið, virðulegum embættismanni á plussklæddu biskups-
klósetti, Araba með örlátt hjarta og fjölmörgum öðrum, körlum og konum,
sem ég gat stýrt og stjórnað að vild og haft örlög þeirra í hendi mér. Smám
saman varð þátíðin nútíð og ég náði tökum á framtíðinni. Dauðir kviknuðu
til lífs sem þóttist vera eilíft, fólk þyrptist að, hvaðanæva, og þessir ógreini-
legu skuggar tóku á sig fasta mynd.
477