Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Blaðsíða 21

Gegn straumi aldar
jafnframt frjóasta skeið hans á öðrum sviðum ritstarfa og menningaraf-
skipta sem og þátttöku í pólitískum deiluefnum.
Dönsk blöð og tímarit voru alla tíð mikill vettvangur fyrir Gunnar
Gunnarsson. Framan af var hlutur hans þar þó fyrst og fremst bundinn við
birtingu eigin skáldverka. Hann lifði þrjú fyrstu árin sem höfundur á rit-
launum sem hann fékk fyrir ljóð og smásögur. Mikið af því efni, þ. á m. öll
ljóðin (sem eru ófá), er öldungis óþekkt á Islandi. Einnig birti hann greinar
um Island og íslensk efni (einkum bókmenntir og menningarmál), og loks
var hann sem ungur og framgjarn höfundur ólatur að eiga viðtöl við blöð
og tímarit í tilefni af útkomu bóka eða ef hann vann til styrkja sem veittir
voru til skáldskapariðkana.
Um miðjan þriðja áratuginn verður svo mikil breyting á. Hann er full-
þroska og viðurkenndur rithöfundur. Bækur hans seljast í stórum upplög-
um bæði í Danmörku og erlendis í þýðingum. Honum er þannig ekki leng-
ur sama fjárhagsleg nauðsyn að skrifa í blöð og tímarit.
En nú gengur hann fyrst að marki fram á ritvöllinn til þátttöku í deilum
og umræðum um stjórnmál og menningarlíf.
Auk þess skrifar hann greinar og frásagnir um ólíkustu efni: Um bind-
indi og áfengislöggjöf, um bíla (mér kom á óvart þegar ég sá að hann hafði
verið sportbíladýrkandi og má þannig minna á Halldór Laxness og Indriða
G. Þorsteinsson). Hann skrifar ferðalýsingar úr ýmsum heimshornum. Um
eina þeirra hef ég nokkuð fjallað í Tímariti Máls og menningar fyrir nokkr-
um árum, lýsingar hans á því er hann fór til Moskvu á tíu ára afmæli rússn-
esku byltingarinnar 1927, en þá sá borgaralegt blað í Danmörku ástæðu til
að vara lesendur við frásögnum svo rauðlitaðs manns sem Gunnar væri.
Enn er á þessum árum og fram til loka dvalar hans í Danmörku aragrúi
viðtala við hann af ólíkustu tilefnum. Auk úrklippusafns hans sjálfs og úr-
klippusafns Gyldendalsforlagsins hef ég farið í gegnum skjalasöfn Politik-
ens og Berlingske-samsteypunnar, og ég get ekki líkt stöðu Gunnars á
þessum árum í Danmörku við neitt nema þá stöðu sem stjörnugengi nú-
tímans hefur.
Við hann eru löng og stutt viðtöl og endalausar myndbirtingar af honum
sjálfum, fjölskyldu hans og heimili. Það er látið við hann eins og leikara,
knattspyrnuhetjur, stjórnmálamenn og poppstjörnur nú.
Maður spyr: Hvenær fékk maðurinn frið til að semja bækur?
Þessu efni verða ekki gerð skil hér, en þó mega menn hafa þessar menn-
ingarlegu og félagslegu aðstæður í huga sem andstæðu við það líf er beið
Gunnars eftir heimkomuna 1939.
411