Tímarit Máls og menningar - 01.12.1988, Blaðsíða 120

Tímarit Máls og menningar
Langskemmtilegasti skilningur á sög-
unni finnst mér vera sá að Eilífur, með
höfuðið fullt af sögum, sé af allmiklum
vanefnum að reyna að leysa vanda síns
eigin kyns. Vanefni Eilífs eru þau að
hann sér ekki út fyrir sinn eigin víta-
hring, sína eigin sögu, og verður að
þeysa út úr henni er i óefni er komið.
Af hverju? Jú, hann er sjálfur hluti þess
(karla)heims sem hann er að miðla okk-
ur og undir alveg sömu sök seldur og
aðrir karlar sem þar er að finna, t.d.
Karl. Það þarf því ekki að koma á óvart
að Eilífur finnur fólki sínu ekki hald-
bærar lausnir er hann finnur eigin lífi
engan grundvöll. Árekstur hans við eig-
in sögu getur sem best verið táknrænn
fyrir þetta. Flótti hans út úr eigin sögu
er e.t.v. staðfesting þess að hann skilur
að hann ræður ekki við eigin söguheim.
Hans eigið líf dregst inn í verkið.
Leiðarminni, sem mikið ber á í sög-
unni, er hringurinn. Allt frá því að Ingi-
björg, kona Eilífs, snýr sér í upphafi
sögunnar í hálfhring til að launa manni
sínum lambið gráa með sósukönnunni
eru margs kyns hringir áberandi. Eilífur
fer hring um landið eins og fram hefur
komið. Karl hleypur ringlaður heilan
hring í herberginu er hann vaknar í
rúmi Kollu, mágkonu sinnar, morgun-
inn eftir fermingarveisluna. Guðrún,
dóttir hans, „gekk stöðugt í krappa
hringi" er hún fannst utan við bæinn
eftir nauðgunina. Og Gvendur, bróður-
sonur Karls, hefur þetta um tilveruna að
segja: „Lífið er hringavitleysa og maður
gerir best í að taka það ekki of hátíð-
lega.“ (42) Kannski undirstrikar hringa-
minnið þann vítahring sem hvarvetna
blasir við er örlög persónanna eru
könnuð.
Kristjáni Jóhanni hefur með þessari
sögu að mínu mati tekist að skrifa bráð-
skemmtilega, raunsæja og tragikómíska
sögu um fólk, einkum karla, sem leitar
að nýjum grundvelli í samfélagi sem
krefst endurmats eftir margháttaðar
hræringar. Sumir finna sér haldreipi en
lesanda er fyllilega ljóst að vítahringur-
inn hefur alls ekki verið rofinn.
Þórður Helgason
SKOPLEGAR SORGARSÖGUR
Einar Kárason: Söngur villiandarinnar
og fleiri sögur.
Mál og menning 1987.
172 bls.
Fyrsta smásagnasafn Einars Kárasonar
hefur marga af kostum skáldsagna hans
og lofar góðu um hæfileika hans til að
semja smásögur. En höfundur er að
þreifa fyrir sér með þetta erfiða form og
varla er hægt að segja að hann hafi náð
fullum tökum á því.
í þremur þessara sagna eru ungir
drengir sögumenn. Þetta eru Sorgar-
saga, Kveldúlfs þáttur kjörbúðar og
Söngur villiandarinnar. Allir eiga
drengirnir það sameiginlegt að vera tvö-
faldir í roðinu: út á við eru þeir saklaus
börn (þetta á þó enn frekar við aðal-
persónu en sögumann í Kveldúlfs þætti
kjörbúðar) en undir býr heldur ógeð-
felld persóna sem hefur unun af að
blekkja hina fullorðnu. Sorgarsaga og
Kveldúlfs þáttur eru í sjálfu sér hnyttn-
ar og vel byggðar, koma manni kannski
til að flissa, en skilja lítið eftir. Söngur
villiandarinnar er efnismeiri og
skemmtilegri, en það er eins og höfundi
gangi ekki vel að tengja saman mikið og
spaugilegt efni sögunnar. Hann dregur
hér sem víðar upp skýrar myndir af
510