Són - 01.01.2005, Side 14

Són - 01.01.2005, Side 14
YELENA SESSELJA HELGADÓTTIR14 (4) Smærri skáldahættir 16 Fyrri vísan: JS 2 fol., bls. 165, fyrri hluti 16. aldar, líklega 1520–1522 eða 1544/ 1547, víða eignuð Böðvari presti eða Sigurði blinda sem ávarp til Jóns. Handritið er frá 1760, eftir frumriti frá því um 1700. Seinni vísan: Lbs. 42 fol., bls. 73; AM 254 og 255 fol. o.fl. Vísan er frá fyrri hluta 16. aldar (eignuð Jóni og látin vera svar hans) en handritin eru frá 17. öld. Nánar um þessar vísur sjá: Yelena Yershova (2003:189–190, 202–203). 17 Gagaraljóð er venjulega ekki talið með grunnháttum rímna en er þó einn af mikil- vægustu rímnaháttunum, sbr. t.d.: Vésteinn Ólason (1976). Gagaraljóð óbreytt birtist tiltölulega snemma í rímum, eða um 1500–1525 (sjá: Kristján Eiríksson 2002), en í lausavísum ekki fyrr en í seinni heimildum (og þótt vísur séu þar tald- ar frá byrjun 15. aldar er erfitt að sanna slíkt, sbr.: Jón Þorkelsson (1888:16, 1. nmgr., og 193)). Stefjahrun (óbreytt) kemur stundum fyrir í elstu rímum innan um ferskeytt, til dæmis í Sörlarímum (trúlega 14. öld) og virðist þar ekki aðgreint frá ferskeyttum hætti, sjá: Kristján Eiríksson (2002). Margt snýst mjög fort, minnst tón, herra Jón, er lukkan ókyrr um frón, herra Jón, vultu kóngar varð hált, viss sjón, herra Jón; skiljist svo mitt skýrt tal, skal bón, herra Jón! Latína er list mæt, lögsnar Böðvar, í henni ég kann ekki par, Böðvar; þætti mér þó rétt þitt svar, Böðvar, ef míns væri móðurlands málfar, Böðvar.16 Á meðan flestir miðaldahættir eru smám saman að hverfa (þótt þeir fari aldrei með öllu og eigi eftir að blómstra, til dæmis á tímabili rómantíkurinnar) koma rímnahættir inn í lausavísur – og fara bratt af stað. Strax á 14. öld verður vart við fyrstu lausavísu undir eins konar rímnahætti, það er vísan fræga þar sem Gyrðir biskup kastaði fram fyrri parti en Eysteinn munkur botnaði. Hún hefur oft verið greind sem ferskeytla en virðist vera blendingsháttur: það vantar að minnsta kosti eitt atkvæði (ef ekki heilan braglið) í síðlínur til að hún gæti talist ferskeytla. Raunar minna síðlínur miklu meira á úrkast með forlið. Talsvert er um slíka blendingshætti, einkum framan af um- ræddu tímabili. Hér fylgir annað dæmi þar sem fyrri helmingurinn stendur nær stefjahruni en hinn síðari gagaraljóði.17
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Són

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Són
https://timarit.is/publication/1139

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.