Són - 01.01.2005, Page 66

RAGNAR INGI AÐALSTEINSSON66
jafngildisflokk en leyfði stuðlun annarra sambanda innbyrðis, hefur
breyst. Svo er þó að sjá, af því sem segir hér að framan, að fræðimenn
og kennimenn um góðan skáldskap hafi greint nokkuð á um hvernig
bæri að skýra eða skilgreina þessa flokka. Þá er einnig ljóst að sum
höfuðskáld seinni tíma hafa bæði notað s-stuðlun á sama hátt og gert
var til forna og einnig tekið upp þá venju að stuðla st við sl/sn. Það má
til dæmis sjá á því að annað dæmið sem Sveinbjörn Beinteinsson tekur
um það sem hann bendir á sem óæskilega notkun á s-samböndum í
stuðlun (s + sérhljóð – sm) er úr kvæði eftir Steingrím Thorsteinsson
og dæmin sem Sigurður Kristófer Pétursson sýnir um að st stuðli á
móti sn/sl eru eftir Matthías Jochumsson.
3. Aðferð
Úrtak, mælitæki og framkvæmd
Í rannsókn þeirri sem liggur til grundvallar þessari grein var meðal
annars skoðað hvernig notkun ákveðinna hljóða (s, h, v og j) sem
ljóðstafa hefur breyst frá upphafi Íslands byggðar fram til nútímans
auk þess sem hugað var að ofstuðlun og aukaljóðstöfum. Til að skoða
þetta var tekið úrtak úr ljóðum þekktra skálda. Markmiðið var að
skoða hvernig skáldin nota fyrrgreinda ljóðstafi í kveðskap sínum.
Úrtakið var valið með það í huga að það endurspeglaði sem best það
sem til er af ljóðum eftir þau skáld sem valin voru. Miðað var við að
velja þekkt skáld sem þóttu vera dæmigerð fyrir notkun hefðbundins
ljóðforms (sjá töflu 1; sjá einnig skrá í viðauka yfir skáldin sem valin
voru). Til þess að skáldin hefðu svipað vægi var ákveðið að nota álíka
margar braglínur eftir hvert og eitt þeirra. Þannig var miðað við að
nota 370–400 braglínupör eftir hvert skáld en þau urðu þó færri eftir
Braga Boddason og Arnór jarlaskáld þar sem ekki hafa varðveist svo
mörg braglínupör eftir þá og eru þeirra þættir því nokkru styttri en
hinna skáldanna.
Tölfræðiforritið SPSS 11.0 var valið til að fá sem besta yfirsýn
yfir notkun skáldanna á fyrrgreindum ljóðstöfum. Rannsóknin var
unnin þannig að eftirfarandi upplýsingar voru slegnar inn í sérstakan
gagnagrunn fyrir hvert skáld fyrir sig:
a) nafn skáldsins
b) nöfn kvæðanna sem notuð voru
c) númer erindanna í hverju kvæði sem könnuð voru
d) fyrsti stafurinn í fyrsta stuðli