Són - 01.01.2005, Síða 73

LJÓÐSTAFURINN S Í ÍSLENSKUM KVEÐSKAP 73
grennslan kom í ljós að stafasambandið sm virðist koma afar sjaldan
fyrir í fornum kveðskap, svo sjaldan raunar að það vekur spurningu
um hvort sambandið sm hafi yfirleitt verið í flokki með sl og sn eða
verið sérstakur ljóðstafur eins og sk, sp og st. Þegar hér finnst allt í einu
stafasambandið sm í s-stuðluninni styður það að mínu mati þá hug-
mynd að hér hafi Eggert verið vísvitandi að fyrna brag sinn en ekki
verið í alveg nægilega góðum tengslum við fyrirmyndirnar.
Ekki verður heldur gengið fram hjá þeirri hugmynd að ef til vill hafi
ekki verið um fyrningu að ræða heldur hafi Eggert einfaldlega ekki
heyrt þessa misfellu sem skáld og hagyrðingar með næmara brageyra
sniðgengu á þessum tíma og höfðu gert lengi. Hann lítur þá einungis
á klasana sk, sp og st sem sérstaka ljóðstafi og reiknar með að önnur s-
pör stuðli saman án undantekninga. Benda má á að tæpum tveimur
áratugum eftir lát Eggerts kom út fyrsta fræðirit sem skrifað hafði verið
um íslenska bragfræði allt frá dögum Snorra. Það er rit Jóns Ólafsson-
ar Svefneyings, bróður Eggerts, sem vitnað er til í upphafi þessarar
greinar.27 Ritið nefnist Om Nordens gamle Digtekunst, dens Grundreglar, Vers-
arter, Sprog og Foredragsmaade og kom út árið 1786. Þar heldur Jón því
fram að hinir tvöföldu ljóðstafir séu til skrauts en ekki skyldubundnir
(sjá hér að framan) nema þegar um sé að ræða sk, sp og st. Það er í fullu
samræmi við þessa niðurstöðu Jóns að Eggert bróðir hans stuðlar sl, sm
og sn við s + sérhljóð. Jón var kominn undir fertugt þegar Eggert dó
og er líklegt að þeir bræður hafi stundum rætt álitamál í bragfræði.
Þá er rétt að benda á að Eggert virðist ekki hafa verið alveg sam-
kvæmur sjálfum sér hvað s-stuðlunina varðaði. Í kvæðinu sem nú verður
skoðað er hátturinn þannig að tveir fyrstu bragliðirnir í 1., 3. og 5.
braglínu eru einliðir og stuðlarnir ávallt tveir í einhverjum af þremur
fyrstu bragliðunum.28 Dæmi (bragliðir aðgreindir með strikum):
Sú | mér | sjón í | tálum | eigi
(Eggert Ólafsson: Fridriks vardi 11)
14. vísa hefst þannig:
Sjást | snart | sem hjá | ljósi | skuggi
(Eggert Ólafsson: Fridriks vardi 141)
27 Sjá Páll Eggert Ólason 1948 A E:324–325 og 1950 J N:239–240.
28 Hér mætti til samanburðar benda á „Raunakvæði“ Stefáns Ólafssonar (1948:2):
Eg | veit
eina | bauga- | -línu