Són - 01.01.2005, Side 92

Són - 01.01.2005, Side 92
92 ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON Let us go, through certain half-deserted streets, The muttering retreats Of restless nights in one-night cheap hotels And sawdust restaurants with oyster-shells … þar sem endurtekin r-, s-, t-hljóð en einkum st- og ts-hljóðasambönd eru áberandi (streets, retreats, restless, sawdust, restaurants, oyster- shells), meira en svo að hending ráði.8 Mér hefur orðið tíðrætt um samræmið í ljóði Stefáns, en það var eins og áður segir einkennandi fyrir allan skáldskap á Vesturlöndum frá upphafi hans hjá Grikkjum hinum fornu, en tók þó á sig mis- munandi myndir. Við ljóðbyltinguna sem hófst á seinnihluta 19. aldar í Frakklandi gerðist það hinsvegar, meðal annars, að skáldin urðu afhuga samræmi af þessu tagi. Hvað olli þeim sinnaskiptum? Allt breytist … Við vitum að bókmenntir breytast frá einum tíma til annars. Til dæmis eru löng epísk kvæði á borð við Hómerskviður ekki ort lengur, dróttkvæði og rímur heyra sögunni til, en hvað veldur breyting- unum? Eru þar innri orsakir að verki eða ber að leita þeirra utan bók- menntanna? Flestir aðhyllast líklega þá skoðun að orsakanna sé að leita í breyttum heimi en þó er það ekki einhlítt svar, enda er þá óskýrt hvernig breyttur heimur leiðir til breyttra ljóða. Rússnesku formalistarnir (Roman Jakobson, Viktor Shklovskí, Boris Eikhenbaum o.fl.) á öðrum áratug síðustu aldar beindu athygli sinni að því sem þeir kölluðu bókmenntaleika, því sem greindi bók- menntir frá nytjatextum, með öðrum orðum að tungumálinu og ýmsum þeim listbrögðum sem skáldin beittu til að ná áhrifum, svo sem því að framandgera texta á margvíslegan máta. Slík bókmennta- leg stílbrögð fölna við notkun og sífellt þarf að finna ný. Bókmenntir eru samkvæmt þessari skoðun með innbyggðu hreyfiafli, þær breytast af sjálfu sér vegna þess að nýjungar úreldast óðar en varir. Í þessu er tvímælalaust fólginn sannleikskjarni, þannig má skýra ýmsar minni- háttar breytingar, en í rauninni er þetta ekki annað en skýring á því 8 Því má bæta við þennan samanburð á ljóðum hinna misgömlu jafnaldra að Eliot lauk við „Prufrock“ í París og München 1911 og Stefán orti „Vorsól“ að líkindum í Reykjavík skömmu síðar. Um það kvæði segir Halldór Laxness (1962:106): „… mun vera ort í Unuhúsi vorið 1912 eftir sjúkdómsvetur og þreingínga“.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Són

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Són
https://timarit.is/publication/1139

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.