Són - 01.01.2005, Síða 106

ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON106
að 30 lína ljóði en endaði hálfu öðru ári síðar í tveimur línum þar sem
„ein hugmynd er lögð ofan á aðra“.52
In a Station of the Metro
The apparition of these faces in the crowd;
Petals on a wet, black bough.
(Á neðanjarðarstöð í París
Andlit sjást á fólkinu í fjöldanum
blómknappar á blautri svartri grein.)53
Tvær knappar og sjónrænar ljóðmyndir sem samankomnar verða að
einni myndhverfingu; málfarið óbrotið; fjallað ‚beint‘ um hlutina. En
fljótlega hvarf Pound frá þessari fagurfræði hins smáa. Hann hafði
hug á að fjalla um menningu samtímans í skáldskap og það leyfði
ímagisminn ekki.54
Skömmu fyrir 1920 lögðust svo bæði Pound og Eliot gegn frí-
ljóðum á þeim forsendum meðal annars að formið væri of auðvelt og
freistaði til mælgi,55 og helstu skáld næstu kynslóðar sem ortu á ensku
(t.d. W.H. Auden, Dylan Thomas og William Empson í Bretlandi)
aðhylltust yfirleitt ekki hið frjálsa form, en nú er það löngu orðið
ráðandi meðal enskumælandi skálda.56
Ég læt nægja að fjalla hér um fráhvarfið frá reglulegum brag í ljóð-
list á frönsku og ensku en auðvitað varð sú breyting með ýmsu móti
eftir löndum. Í þýskum skáldskap ná ræturnar til dæmis lengra aftur,
allt til þess sem nefnt hefur verið frjáls hrynjandi (freie Rhythmen) hjá
átjándu aldar skáldinu Klopstock og seinna hjá Goethe, Hölderlin,
Nietzsche og fleirum. Árið 1899 lét skáldið Arno Holz svo ummælt að
franska vers-libre-hreyfingin boðaði Þjóðverjum ekkert nýtt. Það er að
líkindum nokkuð ofsagt en breytingin var þó hvergi nærri eins bylt-
ingarkennd og í Frakklandi.57
52 Ívitnað hjá Marjorie Perloff (2002:190–191).
53 Þýðing Þorsteins Gylfasonar (1993:145).
54 Sbr. James Longenbach (1999:108).
55 T.d. skrifaði Ezra Pound 1918: „Indeed vers libre has become as prolix and as
verbose as any of the flaccid varieties that preceded it.“ (1963:3).
56 Sbr. David Perkins (1976:317).
57 Ummælin birti Arno Holz í riti sínu Revolution der Lyrik (1899). Ívitnað hjá Malcolm
Bradbury og James McFarlane (1991:359).