Són - 01.01.2005, Side 114

Són - 01.01.2005, Side 114
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON114 fram samlíkingu. „Ég strika orðið einsog út úr orðabókinni,“ er haft eftir Mallarmé,79 og hjá greifanum af Lautréamont, sem aldrei var teprulegur í orði, rekst ég á setningu um ‚glæpsamlega notkun‘ sam- líkinga.80 Um myndhverfingar segir hinsvegar að þær þjóni „þrám mannsins eftir óendanleika“.81 Óvíst er þó þarna sem oftar hversu alvarlega beri að taka Lautréamont, því margar af snjöllustu og fræg- ustu líkingum hans eru einmitt samlíkingar (t.d. allar hinar mörgu sem byrja á „fagur(t) eins og …“). Í fyrirlestri sem haldinn var 1951 talaði þýska skáldið Gottfried Benn um að eitt af fernu sem hafa mætti til marks um það hvort kvæði ort 1950 væri í takt við samtíma sinn, væri hvort skáldið notaði tenginguna wie (eins og). Hann viðurkenndi að sum skáld hefðu komist klakklaust frá henni og nefndi Rilke, en annars mætti yfirleitt reiða sig á að með orðinu wie haldi „frásögn, kjallaragrein innreið sína í ljóðið; það slakni á spennu málsins“.82 Í íslenskri umræðu kemur fram það sjónarmið að samlíking sé óæðri skáldskapur en myndhverfing. Þannig segir Einar Bragi í rit- dómi um Sjödægru 1955: Veruleiki ljóðs er ekki yrkisefnið sjálft, heldur mynd þess. Í góðu ljóði hverfur ljóðið í mynd sína, verður hún. Samlíkingin hefur um aldir verið (og er kannski enn) langalgengasta aðferð skáldanna við að íklæða yrkisefnið ljóðmynd sinni: þar af kem- ur hið hvimleiða eins og, eins og, eins og (eins og skáldin séu sífellt að hvísla í eyra lesandans, þú mátt ekki taka okkur of hátíðlega, elsku ljúfur, yrkisefnið er ekki mynd þess heldur eins og hún, sem hún, áþekk henni, í líkingu við hana).83 Mjög oft hefur verið vitnað í þessi orð (eða hluta þeirra) og mun varla ofmælt að á þau hafi verið litið sem hæstaréttardóm um nútímaljóð. En vitaskuld ber að skoða þau einkum sem mat Einars Braga sjálfs á 79 „Je raie le mot comme du dictionnaire“. Atle Kittang og Asbjørn Aarseth (1998:82). 80„l’emploi criminel [de la comparaison]“. Isidore Ducasse (1990:220 og 408). 81 „[Le] sympathique emploi de la métaphore […] rend [des] services aux aspirations humaines vers l’infini“. Sama rit (242). 82 „Rilke konnte das, aber als Grundsatz können Sie sich daran halten, daß ein WIE immer ein Einbruch des Erzählerischen, Feuilletonistischen in die Lyrik ist, ein Nachlassen der sprachlichen Spannung, eine Schwäche der schöpferischen Trans- formation.“ Gottfried Benn (1951:16). 83 Einar Bragi (4/1955:38).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168

x

Són

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Són
https://timarit.is/publication/1139

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.