Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2012, Side 145

145
í fleiri verkum Jakobínu hefur þögnin þrúgandi áhrif.12 Unglingsstelpan
Kidda, dóttir Péturs, er sú eina sem andæfir ríkjandi ástandi og reynir að
krefja móður sína um svör en verður þó lítið ágengt.
Ekki strax, mamma, talaðu við mig, mamma, af því að við erum einar.
Við erum svo sjaldan einar, mamma, talaðu við mig. – Um hvað,
elskan? Eitthvað sérstakt. – Já, um eitthvað sérstakt. Um pabba.
Eða þig. Um það sem var – – – Af hverju talarðu svona undarlega,
Kidda? Ertu viss um að þú sért ekki með hita? Þú ert svo hitaleg í
augunum og horfir svo skrýtilega á mig. Lof mér að finna ennið á
þér. Nei, þú ert víst ekki með hita. – Ég er ekkert lasin, mamma,
mig langar bara að tala við þig. Skilurðu það ekki, mamma? Mig
langar að þú talir við mig. Talaðu við mig, mamma. – Um hvað,
elskan? Viltu ekki epli? (22)
Móðirin skilur ekkert í því að dóttirin vilji rjúfa þögnina sem ríkir á heim-
ilinu og býður henni þess í stað mat eða róandi töflur, skyndilausnir sem
veita augnabliksfróun en leysa engin vandamál. Yfirborðskennt tal per-
sónanna og blindni þeirra á tilfinningalíf annarra verður oft þrúgandi.
Telja má líklegt að þessi átakanlegi skortur á tilfinninganæmi eigi stóran
þátt í geðveiki Péturs, sem kemur æ betur í ljós eftir því sem líður á bókina.
Hin misheppnuðu samskipti koma einmitt skýrt í ljós í samtölum – eða
réttara sagt því sem ekki er talað um.
Hugtakið fjölradda frásögn hefur verið notað yfir texta sem ekki er ann-
aðhvort 1. eða 3. persónu frásögn heldur er vísað til sömu persónunn-
ar með fleiri en einu fornafni. Til dæmis getur verið um að ræða fleiri
en eina frásagnarrödd sem lýsa sömu persónu, einn sögumann sem notar
ólíkar aðferðir við að segja frá eða frásagnir þar sem sögumannsröddin er
margræð og erfitt að festa hendur á henni.13 Frásagnarraddirnar á óræða
sögusviðinu í upphafi og undir lok Lifandi vatnsins − − − eru margar en fátt
bendir til annars en að einn og sami sögumaðurinn segi sögu Péturs, sem er
uppistaðan í skáldsögunni. Sögumaðurinn notar engu að síður mjög marg-
víslegar aðferðir við að segja frá Pétri og vísar til hans með margvíslegum
fornöfnum og nafnorðum og verkið er því tvímælalaust fjölradda frásögn.
12 Um þagnir og áhrif þeirra í verkum Jakobínu, sjá Dagnýju Kristjánsdóttur, „Þögnin
í orðunum. Um skáldsögur Jakobínu Sigurðardóttur“, Tímarit Máls og menningar
1/1997, bls. 60–67.
13 Brian Richardson, „I etcetera. On the poetics and ideology of multipersoned
narratives“, Style 3/1994, bls. 312−329, hér bls. 312.
„FORM OG STÍLL öRÐUGT VIÐFANGS“