Skírnir - 01.09.1995, Page 43

SKÍRNIR
JEG ER 479 DÖGUM ÝNGRI EN NILLI
313
stigið sé inn í heim nítjándu aldar mannsins, svo nákvæmar og yf-
irgripsmiklar eru lýsingar hans á daglegu amstri sínu. Titill þess-
arar greinar er til marks um þessa nákvæmni en hann er stytt til-
vitnun í dagbók Halldórs: „Jeg er 692 dögum eldri en Leifi en er
479 dögum ýngri en Nilli.“9
Hér á eftir verður athugað með hvaða augum Halldór sá ís-
lenskt samfélag og stofnanir þess á tímabilinu sem hann hélt dag-
bók sína. Kannað verður hvernig vinnan mótaði líf Halldórs og
samferðamanna hans á ólíkum skeiðum ævinnar. Vitnisburður
dagbókarinnar verður ennfremur borinn saman við umfjöllun
sagnfræðinga um íslenska bændasamfélagið á nítjándu öld. I ljósi
þeirrar umræðu verður heimildargildi dagbókarinnar metið og
spurt hvaða áhrif dagbækur geti haft á þekkingu okkar og skiln-
ing á einstaklingum og þjóðfélögum fyrri tíðar.
2. Halldór og heimildirnar
Halldór Jónsson ákvað árið 1888 að halda reglulega dagbók. Þá
var hann sautján ára gamall og bjó með föður sínum, Jóni Jóns-
syni, ásamt fjórum bræðrum á bænum Tindi í Kirkjubólshreppi
við Steingrímsfjörð. Halldór hafði misst móður sína, Halldóru
Halldórsdóttur, þremur árum áður. Alls voru bræðurnir níu en
fimm höfðu látist þegar Halldór hóf skriftirnar. Tveir létust á
fyrsta árinu, einn þriggja ára, annar fjögurra ára og sá fimmti sjö
ára. Tveir af þessum bræðrum Halldórs létust eftir að hann komst
á legg.10
Jörðin Tindur var metin á tólf hundruð að fornu mati (hvert
hundrað var virt á um það bil 90 kr.) og var álitin ágæt fjárjörð
9 Lbs 1859 8vo -11. nóvember 1893.
10 Eftirtaldir bræður Halldórs voru á lífi þegar hann hóf dagbókarskrifin: Níels
(Nilli) fæddur 23. maí 1870; ísleifur (Leifi) fæddur 9. ágúst 1872; Magnús
(Mangi) fæddur 23. október 1875. Sjálfur var Halldór fæddur 16. september
1871. Þessar upplýsingar er meðal annars að finna í fyrstu dagbók Halldórs í
viðauka sem hann kallar: „Viðauki við DagBókina, yfir árin 1889. 1891. Skrif-
aður af Halldóri Jónssyni á Tind. 1891. eptir ímsu bÍaða rusli.“ Viðaukinn nær
í reynd yfir árin 1886-1891. Sjá Lbs 1857 8vo. Sjá einnig Strandamenn. Ævi-
skrár 1703-1953. Tekið hefur saman Jón Guðnason. (Reykjavík, höf., 1955),
bls. 252-57.