Skírnir - 01.09.1995, Page 52

322
SIGURÐUR GYLFI MAGNÚSSON
SKÍRNIR
andlegri heilsu fólks þá einnig teflt í tvísýnu.26 Hvernig svo sem
þessar aðstæður mótuðu Halldór er ljóst að þær gerðu honum á
stundum erfitt fyrir að einbeita sér að áhugamálum sínum.
Halldór ólst upp í torfbæ og er vart hægt að segja að hann hafi
komið inn fyrir dyr á bæjum sem voru byggðir úr öðru bygging-
arefni. Hann gerði jafnan ítarlega grein fyrir húsakosti bæjanna
sem hann dvaldist á og í yfirliti ársins fjallar hann alltaf um ný-
smíðar og aðrar framfarir í byggingamálum sveitarinnar.27 Torf-
bæirnir voru í misgóðu ástandi en áttu það sameiginlegt að þarfn-
ast stöðugs viðhalds.28 Einnig var misjafnt hve vel þiljaðir þeir
voru. Baðstofan á Tindi mun hafa verið illa þiljuð því Halldór
skýrir frá því að nýi ábúandinn hafi strax hafist handa við að þilja
þar öll hús.29
Húsnæðismálin gefa til kynna hversu erfið lífsskilyrði fólks í
Kirkjubólshreppi og nágrenni voru, bæði í leik og starfi. Hitastig
26 Mikið hefur verið fjallað um þetta efni af erlendum sagnfræðingum enda hvíla
margar pólitískar hugmyndastefnur á þeirri sannfæringu að ytri aðstæður og
skipting efnahagslegra gæða séu hreyfiafl sögunnar. Hins vegar hefur rökræð-
an á allra síðustu árum snúist í auknum mæli um þau áhrif sem ytri aðstæður
hafa haft á andlegt líf fólks. Sjá Hartmut Kaelble, Industrialisation and Social
Inequality in 19tb-Century Europe. Þýtt úr þýsku af Bruce Little. (New
York, St. Martin’s Press, 1986).
27 Halldór teiknaði til dæmis bæinn Tind af mikilli nákvæmni en hann saman-
stóð af baðstofu, húsi, eldhúsi og búri, auk bæjardyra. Halldór dró einnig upp
alla jörðina og merkti skilmerkilega inn helstu kennileiti. Honum taldist svo
til að örnefnin í kringum bæinn væru alls 192. Uppdrátturinn gefur góða
mynd af afstöðu bæjarhúsa, útihúsa og sýnir einnig vel hina listrænu hæfileika
Halldórs. Þegar flutningurinn frá Tindi var undirbúinn skrifaði Halldór: „Svo
var þrifin upp bærin og var æði mikið sem var akað og borið út úr honum.
Svo var þvegin öll baðstofan hátt og lágt. nú held jeg að flest sje til tínt, og
best að hætta“ (Lbs 1859 8vo - 10. maí 1893). Bærinn virðist hafa verið þrifinn
einu sinni á ári, í það minnsta getur Halldór þess oft í upphafi sumars að nú
hafi bærinn verið þveginn. Sjá til dæmis Lbs 1857 8vo - 8. júlí 1891.
28 Þetta kom glöggt fram þegar Halldór starfaði sem vegghleðslumaður en þá
kom hann oft við á sömu bæjunum með nokkurra ára millibili til að lagfæra
veggi og hús. Sjá einnig lýsingu á heimili hans í Miðdalsgröf (Lbs 1676 4to -
28. október 1907).
29 Lbs 1859 8vo - 11. mars 1893. Ekki er ljóst hvort hann átti einungis við bað-
stofuna eða aðrar vistarverur á bænum. Sjá einnig 16. mars 1893.