Skírnir - 01.09.1995, Page 145
SKÍRNIR
HVAÐ ER SANNLEIKUR?
415
að hafa verið einhver takmörk sett. En nú vilja fræðimenn einmitt
tildæma honum eitt stórvirkið enn, og ekki það minnsta, kvæðin,
sem fram að þessu hafa lengstum verið eignuð fornhetjunni Agli
Skallagrímssyni.
I fljótu bragði mætti líta á þetta aðeins sem tímanna tákn, svo
eindregið sem ritskýrendur hafa nú um langt skeið fylgt þeirri
stefnu að telja megnið af kvæðum þeim og vísum, sem sögunum
fylgja, miklu yngra en það er sagt vera, og margar frásagnir af
eldri skáldum skrök eitt. Er hér skammt að minnast þeirrar ný-
legu skoðunar, sem fram hefur komið á Ynglingatali. - En kvæði
Egils eru einstök. Þau eru stórbrotnari, frumlegri og myndríkari
en flest annað, sem fundið verður í norrænum ljóðaskáldskap. -
Eg get ekki hugsað mér persónulegra kvæði en Sonatorrek.
Ekki efa eg það, að sviplegt fráfall Jóns murts hafi valdið föð-
ur hans þungum harmi, þó að hvergi sé beinlínis að slíku vikið á
bók svo eg muni. - En setjum svo að skáldið og spekingurinn
Snorri Sturluson hafi orkt erfiljóð eftir son sinn, sem hann svo
óvænt varð að sjá á bak. Getur nokkur maður trúað því í alvöru
að hann hefði gert það á þann hátt að bregðast í dulargervi og
lýsa allt öðrum föður og allt öðrum syni en sér og syni sínum, og
atburðum öllum og persónum svo ólíkum, sem fremst má verða?
-1 kvæðinu drukknar sonurinn í sjó og faðirinn harmar það mest
að geta ekki hefnt hans. Hann hefur ekki „sakar afl“ við náttúru-
öflin, og ...
[...] alþjóð
fyr augum verðr
gamals þegns
gengileysi.7
Þetta er hugsun víkingsins, Egils Skallagrímssonar, ekki Snorra.
Auk þess var Snorri alls ekki orðinn neinn „gamall þegn“ um þær
mundir, sem hann missti son sinn. Kvæðið minnist móður hins
7 Egils saga Skallagrímssonar. Sigurður Nordal gaf út. íslenzk fornrit II.
Reykjavík 1933, s. 249.