Skírnir - 01.09.1995, Page 157
SKÍRNIR NIÐJAR ÓÐINS, HETJUR OG SKÁLD 427
veist hafði á Islandi. Þeir höfðu spurnir af því að þar væri að finna
merkar heimildir um forna sögu Rússlands, ef til vill sjálfan lykil-
inn að gátum þeirrar sögu. Osip Senkovskíj komst svo að orði í
tímariti sínu Biblíoteka dlja tsjténíja 1834: „Saga Rússlands hefst í
Skandínavíu og á öldum Eystrasalts. Siðferðilegur og pólitískur
veruleiki norrænna byggða er fyrsta myndin, fyrsta blaðsíðan í
lýsingu okkar eigin veruleika."7 Um alllangt skeið réðu viðhorf
svipuð þessum miklu í allri umræðu um Rússlandssögu. Því er
ekki að undra þótt áhugi Rússa beinist fyrst að þeim köflum
Heimskringlu og annarra konungasagna sem fjalla um Garðaríki
(Ólafs sögu helga, Haralds sögu harðráða) og ofur eðlilegt að
fyrsti textinn sem þýddur er beint úr íslensku sé Eymundar saga,
en hún gerist í Rússlandi. Á eftir þessum sögulega áhuga fer svo
áhugi á Eddukvæðum, ekki síst goðakvæðum sem greina frá
„Ólympstindum norðursins" og búsetum þar, og á skáldinu
forna. Skald fær sá að heita í rússneskum textum, sem kveður
köppum lof og getur leyst höfuð sitt með kvæði ef svo ber undir.
Skáldaheimur í norðri
Heimildir um íslenskar fornbókmenntir komu til Rússa eftir
ýmsum krókaleiðum. Drýgst til áhrifa varð „Danmerkursaga"
(Introduction á l'histoire de Danemarc, 1755) eftir Paul-Henri
Mallet, svissneskan fræðimann og prófessor í frönskum bók-
menntum við Hafnarháskóla. Rit hans kom út í rússneskri þýð-
ingu í fjórum bindum á árunum 1777-1786.8 Þar leituðu Rússar
fyrst kynna af Eddukvæðum, norrænum goðsögnum, Islendinga-
sögum, konungasögum og dróttkvæðum. Má nærri geta að margt
gat farið forgörðum á krókóttri vegferð fornra texta um franskar
þýðingar og endursagnir - eins og fyrstu þýðingartilraunir Rússa
sjálfra á síðasta áratug átjándu aldar eru ljós dæmi um. Hitt er þó
fróðlegra að skoða: hvernig fornar norrænar bókmenntir eru
notaðar af ýmsum skáldum og fræðimönnum.
7 Biblíoteka dlja tsjteníja I (1834), bls. 38.
8 Sjá Sharypkín, bls. 90-103.