Skírnir - 01.09.1995, Page 164

434
ÁRNI BERGMANN
SKÍRNIR
þess og keisara. En aðrir höfundar notuðu sama arf til þess að
fara með andóf, lofa frelsið dýra undir rós. Slíka menn má eink-
um finna meðal höfunda sem tilheyrðu Dekabristum eða höfðu
samúð með málstað þeirra - en Dekabristar voru nefndir þeir
ungu aðalsmenn sem bræddu það með sér um 1820 hvernig
aflétta mætti einveldi í Rússlandi og gerðu misheppnaða upp-
reisnartilraun í Pétursborg í desember 1825. Nokkrir forsprakk-
anna voru teknir af lífi, þeirra á meðal skáldið Rylejev, sem hafði
í ljóðaflokknum Dúmy (Þankar) að nokkru stuðst við norrænt
skáldagóss í kvæðum um rússneska fornöld. Aðrir voru sendir í
útlegð til Síbiríu. Tímarit sem stóðu Dekabristum nærri birtu
reglulega greinar um norræn fræði, þýðingar og endursagnir á
fornum textum.
Dekabristar fegruðu gjarna fyrir sér víkinga, mundu garpskap
þeirra en gleymdu ránsskap, sem og því að hið norræna skald var
loftunga við hirðir konunga. Þessi „gleymska" tengdist þeirri
norðurrómantík sem í tísku var og taldi tíma norrænna fornbók-
mennta dramatískan og skáldlegan: „lífið seiglaðist ekki fram
heldur ólgaði og kraumaði", eins og skáldið Bestúzhev-Marlín-
skíj komst að orði.16 Fegrun víkingaaldar var í senn tengd þeirri
hugmynd að norrænir menn hafi áður fyrr verið „jafn frjálsir og
þeir voru óttalausir“ (Bestúzhev-Marlínskíj) og þörf fyrir að nota
þetta forna frelsi til að finna sér smugu framhjá ritskoðun Niku-
lásar fyrsta í samtímanum. Gott dæmi um þetta er kvæði sem
Alexandr Odojevskíj orti árið 1828 og nefnist Trízna (Erfis-
drykkja). Það hefst á því að orustugnýr í Hafursfirði hefur fjarað
út (útíkhnúl boj Gafúrskíj) og útlagar fljúga á öldum hafsins frá
ættjörð sinni til Islands (það er fróðlegt að skáldið gerir ráð fyrir
að lesendur viti um hvað norskir smákóngar börðust við Harald
hárfagra í Hafursfirði). Á strönd íslands búast þeir til að drekka
erfi hinna föllnu, mjöður glóir í skálum, sverð leikur við sverð,
útlagar setjast þungbúnir niður undir hæð og hlýða á „innblásna
hörpu“ skáldsins sem kveður á þessa leið:
16 A. A. Bestúzhev-Marlínskíj: Sotsjíneníja II. Moskva 1958, bls 547.