Skírnir - 01.09.1995, Page 176

446
ÁRNI BERGMANN
SKÍRNIR
Vættik minnr at motti
myni enn þinig nenna.
Þó lætur Gerðr í Görðum
gollhrings við mér skolla.33
Ég á þess síður von að amlóðar
muni enn halda þangað.
Þó vill hin gerska mær
ekki þýðast mig.]
Efni Morkinskinnuvísna er svipað - Haraldur rekur herferðir
sem hann tók þátt í og íþróttir sem hann kann, en í lokin er sagt
að samt láti mærin gerska, þ.e.a.s. Ellisif, „við mér skolla“.
Þegar rússnesk skáld fréttu í lok átjándu aldar um efni þessara
vísna hjá Mallet hinum svissneska tóku þau undireins miklu ást-
fóstri við þær. Það virðist hafa kitlað þjóðernisstolt þeirra að lesa
það út úr vísunum að rússnesk kóngsdóttir skuli hafa látið sér fátt
finnast um ástleitni og bónorð annars eins afreksmanns og Har-
alds Væringjaforingja. Af íslensku textunum verður reyndar ekki
séð að neitt hafi verið þessum hagstæða pólitíska ráðahag til fyr-
irstöðu og ekki um að ræða ástir heitar í seinni tíma skilningi. En
skáldin rússnesku kæra sig kollótt um slíkt og þvílíkt raunsæi;
þau eru að fiska eftir öðru. N. A. Lvov, sem fyrstur færði „Kvæði
Haralds djarfa" í ljóð á rússnesku árið 1793, segir í kátlegri ein-
lægni í athugasemdum sínum um þýðinguna: „Kvæðið ber því
vitni að hjá oss leituðu menn að umbun fyrir torsótt afrek, fyrir
hugprýði og góðan orðstír [...] rússneska fegurð töldu menn eina
verðuga þess að krýna hetju sem fræg var orðin í öðrum lönd-
um.“34 Gamanvísur Haralds verða m.ö.o. að einskonar meðali við
rússneskri vanmetakennd - rétt eins og íslensk heimsfegurðar-
drottning hérlendis á okkar dögum!
Fleiri skáld koma við þessa sögu; norrænufræðingurinn M. I.
Steblín-Kamenskíj segist hafa rekist á einar fimm rússneskar þýð-
ingar á „gamanvísunum“ í bundnu máli og fimm í óbundnu.35 Að
vísu er rangt að tala um þýðingar. Skáldin rússnesku smíða sér
alllöng kvæði þar sem þau láta Harald geipa sem mest um afrek
sín en láta síðan viðkvæðið hrynja yfir hann. Lvov þýðir við-
kvæðið með: „Hin rússneska mær metur mig einskis". Bogda-
33 Heimskringla III. Bjarni Aðalbjarnarson gaf út. Islenzk fornrit XXVIII.
Reykjavík 1951, bls. 89.
34 Pésn norvézhkogo vítjazja Garalda Khrabrogo. Sankt-Peterbúrg 1809, bls. 5.
35 M. í. Steblín-Kamenskíj: Stanovléníje líteratúry. Leníngrad 1984, bls. 217.