Skírnir - 01.09.1995, Page 181
SKÍRNIR
NIÐJAR ÓÐINS, HETJUR OG SKÁLD
451
1900-1917 voru þýdd meira en 300 verk eftir 75 norræna rithöf-
unda á rússnesku.38 Þessi bylgja hreif í fyrsta sinn með sér
íslenska samtímahöfunda: árið 1907 kom út í Pétursborg lítið
kver með sögum eftir Gest Pálsson, Jónas frá Hrafnagili og Þor-
gils gjallanda.39 Eins og jafnan áður í Rússlandi nærðist mýtan
norræna þó á því að samtími, náttúra og saga væru látin stilla
saman strengi sína: norrænir samtímahöfundar voru gjarna settir í
hlutverk hinna djörfu og baráttufúsu „skálda" og víkinga andans.
Áhuginn á Ibsen og Hamsun helst í hendur við fjörkipp sem
kemur í norræn fræði, þýðingar á forníslenskum bókmenntum
og útleggingar á þeim. Syromjatnikov heitir fræðimaður, sem lít-
ið er vitað um. Árið 1890 gaf hann út þýðingu sína á Eiríks sögu
rauða og fylgir ítarlegur formáli. Þar rekur hann, líkt og Senkov-
skíj og Sabínín forðum, áróður fyrir miklum bókmenntum sem
eru ekki „síðasta bergmál dauðrar tungu“ heldur „lifandi rödd
sem nær til samúðar og hjartna".40 Áherslur Syromjatnikovs eru
samt aðrar en á rómantískum tíma. Hann vill til dæmis taka forn-
ar norrænar bókmenntir út fyrir deilur normannista og and-
normannista um Rússlandssögu og finna sér heldur skýringu á
tilurð og sérstöðu íslenskra bókmennta í heiminum. I túlkun hans
koma saman útbreiddar hugmyndir um föst eðliseinkenni kyn-
þátta, um áhrif landshátta á mótun þjóðarskapgerðar og eitthvað
af alþýðlegum Darwinisma. Röksemdafærsla hans er á þessa leið:
Germanir eru að eðlisfari herskáir og frelsisunnandi einstaklings-
hyggjumenn, þau einkenni styrkjast á Norðurlöndum í harðri
baráttu við grimma náttúru, sem leyfir aðeins að þeir sterkustu
komist af. Garpskapur og frelsisást lifa síðan af á Islandi við sér-
stæðar aðstæður meðan germanskar dyggðir glutrast niður ann-
arsstaðar í Evrópu með blóðblöndun og áhrifum frá framandi
menningarsvæðum. En miklar bókmenntir rísa af þessum sömu
dyggðum á íslandi (en ekki t.d. í Svíþjóð) vegna mikilla kelt-
neskra áhrifa á íslandi, frá írskum mönnum kemur listin inn í
38 Út komu sérstök safnrit í Pétursborg sem birtu eingöngu verk Norðurlanda-
höfunda: Sévernyje sborniki 1-7 (1907-1911) og Fjordy 1-10 (1909-1912).
39 Sbornik novoj íslandskoj líteratúry. Sankt-Peterbúrg 1907.
40 S. N. Syromjatnikov: Saga ob Eiríke krasnom. Sankt-Peterbúrg 1890, bls VIII.