Jón á Bægisá - 01.04.1997, Blaðsíða 8

Guðrún Björk Guðsteinsdóttir
skáldsögunni The Viking Heart (1923]. íslenskri þýðingu Sigurðar A.
Magnússonar á skáldsögu Kristjönu Gunnars The Prowler (1989) var
hafnað með þeim orðum að „hún endurspeglaði ekki íslenskan veru-
leika“.2 Einskonar menningarlegt kaldastríðsástand virðist því hafa
ríkt gagnvart bókum skrifuðum á ensku og frá framandi sjónarhorni
um íslenskan menningararf, allt þar til Ormstunga gaf út Játningar
landnemadóttur í þýðingu Margrétar Björgvinsdóttur árið 1994. Þýð-
andinn og útgefandinn eiga þakkir og lof skilið fyrir þetta löngu
tímabæra framtak.
„Yfirborðshnökrar“ og menningarleg aðlögun
Margrét kemst vel frá sérlega vandasömu verki, þýðir víðast liðlega og
af smekkvísi. í formálanum brýtur hún ísinn í íslensku menningarof-
ríki með því að leggja áherslu á að þó svo Laura sé af vestur-íslensk-
um ættum þá sé ekki hægt að vænta þess að hún geri íslandi sömu
skil og ef hún væri heimaalinn Islendingur. Margrét bregður upp
haldgóðri svipmynd af höfundinum og umhverfi hennar og bendir á
að Laura sé kanadískur rithöfundur sem fæðst hafi íslenskum inn-
flytjendahjónum í Winnipeg árið 1890.3 Margrét getur þess að Laura
hafi ekki kynnst „íslandi af eigin raun“, heldur vitni hún „eftir
minni“ í frásagnir og upplestur á heimili sínu úr íslenskum forn-
sögum, þjóðsögum, ævintýrum, sagnfræði og ættfræði (8). Hún bend-
ir réttilega á að í endurminningum Lauru séu „áhugaverð dæmi um
munnmælasögur", sem feli í sér ónákvæmni og mótsagnir, og að verk-
ið sé „að talsverðu leyti bókmenntalegs eðlis“ (9). Margrét bætir við:
„Af þeirri sök er frásögn höfundar í meðfylgjandi þýðingu látin halda
sér í öllum megindráttum án leiðréttinga eða athugasemda" (9). Mar-
grét segist hafa leyst úr „yfirborðshnökrum“ textans í þýðingu sinni,
en er að því ffáskildu ekkert að orðlengja um vanda sinn við að leysa
úr þeim margþættu vandamálum sem blasa við þeim sem þekkja til
frumtextans (9). Formálinn myndar nauðsynlegt mótvægi gegn til-
færslum í íslenskt horf í sjálfri þýðingunni. Markviss dæmi um þá
hnökra sem leysa þurfti hefðu þó gefið enn betri innsýn í vanda höf-
undar sem tilheyrir tveimur menningar- og málsamfélögum og þýð-
andans sem stendur frammi fyrir vandasömum ákvörðunum um
hversu langt sé ákjósanlegt að ganga í „lagfæringum".
Rétt er að athuga nánar hnökra sem Margrét greiðir úr. í upphafs-
kafla bókar sinnar greinir Laura t.d. frá Ericson-hjónunum sem verða
á einum stað að Anderson-hjónunum og það leiðréttir Margrét til
2 Nýsköpun Kristjönu í frásagnargerð The Prowler vakti mikla athygli í Kanada.
Bókin hefur verið þýdd á frönsku, en önnur skáldverk Kristjönu eru væntan-
leg í franskri þýðingu. Kristjana var meðal fulltrúa Islands í boði Norrænnar
bókmenntahátíðar í Frakklandi haustið 1996. Upphaflega kom The Prowler út
á vegum Red Deer College Press í Kanada.
3 Játningar landnemadóttur (Seltjarnarnes: Ormstunga, 1994).
^ósí, á Jföaptóá - TÍMARIT ÞÝÐENDA 1*1997
6