Jón á Bægisá - 01.04.1997, Síða 33

Orð og ferðatöskur
andi. í öðru lagi deilir textinn með ferðasögunum goðsögnum um ís-
land, einkum um frumstæðni og skort íbúanna á sviði efnahags,
menningar og hins andlega. Textinn tengist þó eftirlendufræðum í
því að hann afbyggir líka sumar goðsögur einsog þá um bókmennta-
arfinn. Líktog ferðabókmenntirnar þýðir The Prowler svo líka
íslenskt samfélag, sögu og menningu inn í annað samhengi. í því
ferli vakna spurningar um framsetningu og vald sem grafa í sífellu
undan þeim sannleika sem textinn og ferðabókmenntirnar virðast
setja fram. Ferðalag og framsetning verða að skrifum sem eru órofa
tengd þeim margvíslegu og sundurlausu myndum af uppruna sem
textinn kallar fram. Þessi flóknu og ósamstæðu ferli minna á leik
textans með myndina af púsluspilinu — sem í sjálfu sér gengur út á
möguleikann á endanlegri uppröðun, lokuðu kerfi sannleikans, en
birtist gjarnan í textanum sem hrúga á gólfinu.
Sögukonan uppgötvar dulúðugt eðli tungumálsins og tengir það
því að ferðast. I textanum slær ferðalögum og tungumáli oft saman
svo að annað getur komið í stað hins og verða þessi tvö ferli raunar
vart aðskilin. Þessi samsláttur birtist ekki hvað síst í mynd textans af
orðum sem ferðatöskum:
Mun seinna á ævinni upphugsaði ég skáldskaparfræði nafngiftar-
innar. Aðeins það sem hefur nafn fær lifað í tungumálinu [...] Orð
eru ferðatöskur troðfullar af menningu. Ég ímynda mér sögu af tóm-
um ílátum. Tæmdum flöskum án innihalds. Ferðatöskum á hvolfi,
gömlum fötum [...] Að koma í áfangastað með tvær hendur tómar.
Að koma ekki í neinn áfangastað. (s. 29)3
Hér gæti virst sem söguhetjan vísi til þeirrar ánægju sem t.d. Roland
Barthes (sem oft er vitnað til í textanum) taldi tungumálið bjóða upp
á, þ.e. að geta tjáð þrá mannsins og skapað honum heim (1973). í
texta The Prowler gætir hins vegar mikillar tvíbendni gagnvart
tungumálinu, sem birtist vel varðandi þessa skáldskaparfræði nafn-
giftarinnar. Þessi tvíbendni ber með sér eins konar saklausa þrá til að
nálgast heiminn en um leið þrá til að sölsa hann undir sig, að nefna
hlutina en ná yfir þeim valdi um leið. Sögukonan þráir þannig að
vera í svipaðri stöðu og Adam, að geta nefnt heiminn upp á nýtt, geta
bæði tekið við tómum ílátum orðanna og tæmt ferðatöskur þeirra til
að fylla þær nýju innihaldi. Þessi þrá tengist í textanum mjög beint
því að brjóta nýtt land, leggja undir sig land, að skapa úr hinu fram-
andi eitthvað kunnuglegt, að ráða við og hafa vald á heiminum. Á
3 A frummálinu hljóðar tilvitnunin svo: „Much later in life I contrived a poet-
ics of naming. Only that which is named is able to live in language [..] Words
are suitcases crammed with culture. I imagine a story of emptied containers.
Bottles drained of their contents. Travel bags overturned, old clothes [...] To
come to your destination with nothing in hand. To come to no destination at
all.“ Allar þýðingar eru mínar nema annars sé getið.
fást, d - HVAT? TALA THU ISLENZKU?
31