Jón á Bægisá - 01.10.2009, Page 20

Ástráður Eysteinsson
vísur hans eru óbirtar, sumar kannski glataðar, en öðrum hefur verið
stolið og óprúttnir náungar birt þær undir sínu nafni — ekki síst Hrólfur
Sveinsson, fermingarbróðir Helga.1
Þýtt að nýju
Snemma á ferli sínum birti Helgi raunar frumort ljóð án formerkja
gamanseminnar. Þótt þau ljóð standi vel fyrir sínu hefur Helgi ekki
viljað halda þeim á loft. Þýðingarnar urðu tjáningarleið hans og þótt
Helgi kunni stundum að hafa þýtt ljóð umbeðinn, þýðir hann fyrst og
fremst af eigin lyst og list. Þýðingarnar eru einstaklingsbundin höf-
undartjáning hans, en þær eru einnig samræðulist. Þá á ég ekki aðeins
við að þýðing feli í sér samræðu við frumverkið, heldur er Helgi ger-
samlega ófeiminn við að þýða það sem aðrir hafa þýtt áður — leggja þar
sína rödd við, ef svo má segja, ekki til að betrumbæta heldur til að sýna
hvernig flytja má mikilvæg verk á fleiri en einn hátt, rétt eins og píanó-
leikari vill leika eða söngvari syngja sína útgáfu af þekktu tónverki, þótt
til sé upptaka af snilldarflutningi annars manns. Þannig þýðir Helgi
Pétur Gaut þótt þar sé Einar Benediktsson fýrir og Rúbajat þótt þýðing
Magnúsar Asgeirssonar á Kajam og FitzGerald eigi sér trygga bólfestu í
huga og munni margra. Já, Helgi gerir þetta jafnvel þegar óhjákvæmi-
legt er að nýsköpun hans lendi í skugga annarrar þýðingar, eins og segja
má um þýðingu hans á „Stille Nacht“ eftir Joseph Mohr frá 1816, texta
sem manni finnst samrunninn hinu kunna lagi Franz Grubers. Undir
því lagi hefur þýðing Sveinbjarnar Egilssonar orðið rótföst í íslenskri
menningu og helgihaldi.2
Stille Nacht! Heilige Nacht!
Alles schlaft; einsam wacht
Nur das traute heilige Paar.
Holder Knab im lockigten Haar,
Schlafe in himmlischer Ruh!
Heims um ból helg eru jól,
signuð mær son Guðs ól,
frelsun mannanna, frelsisins lind,
frumglæði ljóssins, en gjörvöll mannkind
meinvill í myrkrunum Iá.
En við eigum fleiri gerðir af þessu kvæði og það er síst ástæða til að láta
þýðingu Helga liggja í þagnargildi. Raunar er áhugavert að sjá hvernig
1 Hrólfúr Sveinsson; Ljóðmœli. Mikið magn aflimrum, Reykjavík: Mál og menning 1993.
2 Sbr. Árni Björsson: íjólaskapi, Reykjavík: Bjallan 1983, bls. 36. Sbr. Sveinbjörn Egilsson:
Rit SveinbjarnarEgilssonar. Annað bindi. Ljóðmetli, ritstj. JónÁrnason ofl., Reykjavík: Einar
Þórðarson 1856, bls. 7.
18
á- .fSœy/'já — Tímarit um i>ýðingar nr. 13 / 2009