Þjóðmál - 01.12.2009, Síða 22

Þjóðmál - 01.12.2009, Síða 22
20 Þjóðmál vetur 2009 og bramli, aftur til fyrra horfs . Þeir liðnu tímar, sem „movement conservatives“ kváðu vilja endurskapa, eru ýmist samfélag án um­ fangsmikilla velferðarkerfa eins og Banda rík in voru fyrir daga „New Deal“ eða einhver horf­ inn heimur þar sem kristin trú og gildis mat sem tengist hefðbundnum fjöl skyldu hlut­ verk um á að hafa mótað líf fólks í ríkari mæli en nú . Vissulega er nokkuð til í skiptingu hægri manna í sanna íhaldsmenn og öðru vísi hægri menn þótt merkimiðinn, sem Tanenhaus setur á alla þá sem ekki geta talist arftakar Burke, Disraeli og Oakeshott, feli í sér ansi mikla einföldun og sé ef til vill ekki síður einstrengingslegur en hugmyndafræðin sem hann eignar þeim . Hægri stefna í bandarískum stjórnmálum er margbrotnari en svo að einföld tvískipting af þessu tagi dugi til skilnings á henni . Að vera hægrisinnaður getur falið í sér áhersl­ur í dúr við eitt eða fleira af eftir töldu: a) Virðing fyrir hefðum í stjórnsýslu, tregða til róttækra breytinga á þeim og skiln­ ingur á því að endurbætur á stofnunum og samfélagsháttum verði að gerast smám saman: Samfélagið sé bæði of flókið og vitund manna of háð sögu og siðum til að nokkur geti stigið út úr sínum félagslega veruleika og endur skipulagt hann frá grunni – tilraunir til þess séu ekki umbætur heldur eyðilegging . Þetta tengist oft vantrú á hugsjónum eða áætlunum um umfangsmiklar eða róttækar breytingar á samfélaginu og ugg um að slíkar breytingar hafi aðrar afleiðingar en þeim er ætlað . b) Gildi réttarríkis og virðing fyrir lögum og rétti, oft í bland við andstöðu gegn því að ríkisvaldinu sé beitt til að breyta rótgrónum samfélagsháttum . c) Sterkar landvarnir, öflugur her . d) Þjóðrækni, stundum í bland við þjóð­ ernisstefnu . e) Markaðsbúskapur og friðhelgi eignar­ réttar, gjarna í bland við hagstjórn í anda frjálshyggju og áherslu á einstaklingsfrelsi, lága skatta, takmörkuð ríkisumsvif og efasemdir um réttmæti umfangsmikilla opinberra velferðarkerfa . f ) Trúarleg rök fyrir stjórnmálaskoðunum, gjarna í bland við viðleitni til að hverfa til eldri samfélagshátta og varðveita eða endur­ reisa gildi sem tengjast, eða eru álitin tengjast, hefðbundnum hlutverkum fjölskyldunnar . Þessum lista er ekki ætlað að vera tæmandi . Ég held þó að hann dugi til að varpa nokkru ljósi á kenningu Tanenhaus . Þeir sem hann telur vera ærlega íhaldsmenn leggja mesta áherslu á fyrstu atriðin á þessum lista . Þeir sem hann segir að hafi lagt undir sig Repúblikanaflokkinn og breytt honum úr ábyrgum íhaldsflokki í flokk sem einkennist af öfgum og einstrengingslegri hugmyndafræði hafa hins vegar meiri áhuga á atriðum sem eru neðan til á listanum og hunsa jafnvel a) og b) . Nú er það vissulega rétt að þeir sem ekki leggja neina áherslu á a) og b) geta varla talist fylgja Burke, Disraeli og Oakeshott að málum . Það er ennfremur rétt að einstrengingsleg áhersla á neðstu tvö atriðin á listanum getur beinlínis stangast á við íhaldssemi af þeirri gerð sem lýst er í lið a) því veraldarhyggja í stjórnmálum og opinber velferðarkerfi eru hluti af félagslegum veruleika sem sannir íhalds menn hljóta að álíta glannaskap og heimsku að umbylta með róttækum og skyndi legum hætti . Ég hygg að Tanenhaus hafi enn fremur rétt fyrir sér í því að undanfarin ár hafi öfgalausir íhaldsmenn með skilning á gildi a) og b) farið heldur halloka í flokki Repúblikana . Hins vegar er mér mjög til efs að þeir séu endanlega af baki dottnir eins og hann vill vera láta . Þar sem Tanenhaus gerir aðeins greinar­mun á tvenns konar hægri mönnum: Ærleg um íhaldsmönnum og hinum sem hann
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Þjóðmál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.