Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Síða 68

séu unnir út frá slíkum rökfræðilegum og mælskufræðilegum módelum, rétt
eins og einstakir kaflar innan þeirra og loks smæstu einingar orðræðu eða
einingar hugsunar.80
f raun mætti spyrja hvort hér sé ekki komið í fullan hring. Mælskufræði
textans á jafnt við hvort heldur honum var upprunalega miðlað munnlega
eða skriflega. Sömu tækni er beitt og þá verður ekki endilega séð að texta-
samsetningin sanni munnlega miðlun hefðarinnar fremur en til að mynda
ef textinn væri saminn í fyrsta sinn undir lok annarar aldar í dæminu
af Mishna. En á sviði hugsunarvísinda hefir einnig verið tekið til við að
rannsaka minni og miðlun hefða á grundvelli heilastarfsemi. I hugsunar-
vísindum nær hin þverfaglega nálgun langt út fyrir húmanísk fræði og hér
taka þróunarsálarfræði og lífeðlisfræði að setja svip sinn á rannsóknirnar. I
þessu samhengi er leitast við að sýna fram á hvernig heilastarfsemi mannsins
bregst við áreitum úr umhverfmu og hvernig hún vinnur úr þeim og varð-
veitir afraksturinn af þessum ferlum í skemmri eða lengri tíma.81 Niðurstaða
þessarar nálgunar er þó líklegri til að segja eitthvað um endurtekið ferli sem
aftur er upplýsandi um trúarlega hugsun og mótun fremur en að varpa
ljósi á hið félagslega umhverfi sem tiltekinn texti sprettur úr og mótast af.
Rannsóknir á samsetningarsögu texta benda einmitt í þá átt að textar eins
og guðspjalla Nýja testamentisins hafa farið í gegnum all langa mótun áður
en lokapunktur er settur við þá viðleitni. Sú mótun endurspeglar einmitt
nýjar áskoranir sem fólkið á bak við textanotkunina tókst á við á sínum
tíma. Þegar textanum er lokað, ef svo má að orði komast, hættir þetta ferli
ekki. En röksemdafærslan færist yfir á texta utan guðspjallanna og Nýja
testamentisins og verða hluti af viðtökusögu textanna. Til að lýsa þessu ferli
þarf ekki kenningar um munnlegar geymdir, sem ævinlega er erfitt að festa
fingur á, heldur rannsóknir á samsetningu texta og viðtökusögu þeirra í
gegnum margar aldir eins og áður segir hér að framan.82
Textatengsl á vettvangi ritunar eru ef til vill mesta ógnin við hugmyndir
um munnlegar geymdir eða liggur ekki mesti óttinn í því að trúarlegir textar
eigi sér ekki aðrar hefðir en mannlegt ímyndunarafl við skrifpúlt hins forna
80 Jacob Neusner, The Memorized Torah: The Mnemonic System of the Mishnah 1985. Hann segir
m.a., „It is the confluence of logic, topic, and rhetoric that generates at the deepest structure of
the Mishnah's language a set of mnemonic patterns" (s. 1).
81 Sbr. t.d., István Czachesz, „The Emergence of Early Christian Religion: A Naturaiistic Approach“
2007, s. 73-94.
82 Sbr. Henderson, Scriptnre, Canon, and Commentary, s. hvarvetna.
66