Stjórnartíðindi fyrir Ísland: B-deild - 01.12.1879, Blaðsíða 63

53
1879
takast fleiri störf á liendur, en þeir þegar liafa, og þaö niyndi sjálfsagt verða opt ofan d,
að málefnin, ef þau ættu að berast undir landsbö'fðingjá, án þess að bafa gengið í gegn-
um millilið þann sem nú er, yrðu að sendast aptur heim, til að afla betri skýringa á
þeim og með því myndu úrslit málanna frestast enn meir. f>að er því ekki sýnilegt,
þegar á allt er litið,að afskipti amtmanna á íslandi af undirbúningi og meðferð málanna
megi missast. Eins þarf varla að taka fram, bversu áríðandi það er, þegar citthvað ó-
venjulegt fyrir kemur, t. d. ef náttúruviðburöir, landfarsótt, hungtir og harðrjetti og ann-
að þvílíkt að ber, að þá sje til einhver œðri embœttismaður, sem geti skipt sjer af slíku
án þess að bíða eptir skipun til þess frá landshöfðingja. Að lýkt'um er það sjalfsagt,
að eptirlitið með embættisrekstri sýslumanna, sem jafnvel eins og nú á stendur, er mikl-
um vandkvæðum bundið, myndi verða það enn heldur, þegar það eingöngu ætti að koma
frá Keykjavík.
Ef amtmannaembættin yrðu lögð niður, yrði hin næsta og nauðsynlega afleiðing
af því sú, sem þjer, herra landshöfðingi, einnig hafið fyrirsjeð, að amtsráð þau, sem kom-
ust á með tilskipun frá 4. maí 1872 um stjórn á hinum íslenzku sveitamálum, aptur
hlyti að liverfa, og að í staðinn fyrir þau yrði að stofna eina yfirsveitastjórn fyrir allt
landið. J>jer hafið, herra landshöfðingi, sjálfir játað, að sííkt fyrirkomulag myndi hafa
verulega örðugleika í för mcð sjer, en þjer ætlið þó, að á þeim megi sigrast, og bondið í
þessu tilliti einkum á það, að í frumvarpi því, sem stjórnin iagði fyrir alþingið 1871 til
fyrnefndrar tilskipunar, hafi vcrið ætlazt til að koma hjer á sameinuðu amtsráði, er svo
var kallað, og hefði æðsta úrskurðarvald í sveitamálefnum. . Við þetta er þó athugandi
fyrst og fremst það, að þá var alþingi að eins ráðaneytisþing, svo að það botur en nú
mætti sameinast við ætlunarverk þess í löggjafarmálum jafnframt að taka þátt í meðferð
sveitamálefna, og því næst áttu bæði amtmennirnir og biskupinn eptir frumvarpinu að
eiga föst sæti í sveitaráðinu. En alþingi felldi frumvarp þetta einkum af því, að
menn kornust að þeirri niðurstöðu, að slíkt fyrirkomulag myndi leiða af sjer óliœfilegan
drátt á afgreiöslu málanna, og í annan stað verða allt of kostnaðarsamt, og það myudi
því verða miklu betra að stofna sjerstök amtsráð, og moð því áynnist einnig það, að ná-
kvæmar og ítarlegar yrði gætt hinna sjerstöku þarfa hvers amts.
Amtsráðin, sem komust á samkvæmt þessu, hafa eptir því sem frekast er kunn-
ugt, hingað til þótt haganleg og eiga vel við ástandið á íslandi, og því virðist ekki vera
nein ástœða til, að leggja amtsráðin aptur fyrir óöal, og hverfa aptur að því fyrirkomu-
lagi, sem alþingi sjálft hafði ráðið frá, af því það samsvaraði ekki tilgangi sínum,ánþess
bent hafi verið á gilda ástœðu, og enn síður nokkra tilknýjandi nauðsyn til að koma á
slíku fyrirkomulagi. Spurningin um það, hvernig samsetja ætti samciginlega sveitastjórn,
myndi þar að auki vera miklum annmörkum bundin. Að í henni væru eintómir aiþing-
ismenn, gæti sjálfsagt ekki átt sjer stað, þar eð landsstjórninmeðþvíyrðiútilokuð frá allri
hluttökuí eða tilhlutun um afgreiðslu sveitamála, ogþákemur sú spurning fyrir, hverjir ættu
að vera í henni fyrir hönd landsstjórnarinnar, eptir að amtmannaembættin væru lögð
niður, og sýslumennirnir sem formenn sýslunefndanna, útilokaðir þaðan, og hverjir ættu
að útkljá mál þau, cr fyrir koma í tímabilinu milli alþinga, og hafa umsjón yfir jafnað-
arsjóðum amtanna. fað er í augum uppi, að þessi störf vcrða með engu móti falin á
liendur landshöfðingja, þar sem hann ættí að hafa yfireptirlit með þessu ráði, og einkum
grípa fram fyrir hendurnar á því, ef það samþykkti ólöglegar ályktanir.
Loksins cr hjer enn eitt atriði, sem ekki má láta ógetið. lJar sem amtmaður-
inn yfir suöur- og vesturamtinu er annar liður stiptsyfirvaldanna, og hefir, scui slíkur,
47
10. des.
1878