Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Page 61

TMM 2009 · 3 61
D av i d S e d a r i s
systur hans opnaði augu Sedaris fyrir því að framtakið væri ekki endilega í
þökk fjölskyldunnar. Sedaris bað Wang um að hætta við allt saman og leik-
stjórinn varð við þeirri ósk. Að sögn ber Sedaris alltaf hverja sögu undir þann
ættingja sem kemur fyrir í henni – hann birti svo ekkert sem ekki ríkir sátt
um.3 Eftir lestur sagnanna er erfitt annað en draga þá ályktun að fjölskylda
hans sé langt frá því að vera spéhrædd og hafi gríðarlegan húmor fyrir sjálfri
sér.
Í When You Are Engulfed In Flames kemur Sedaris víða við. Þar segir m.a.
frá tengdamóður hans sem ól um tíma snák í sköflungnum, þrætugjörnum
leigubílstjóra og tískumistökum höfundarins en í örvæntingafullri leit að karl-
mannlegum fylgihlutum festi Sedaris eitt sinn kaup á nettum þvaglegg. Í fyrstu
bókum Sedaris snerust sögurnar oft um stóra eða eftirminnilega atburði en í
seinni bókunum verður honum hversdagurinn sífellt oftar að yrkisefni. Hann
er líka sérfræðingur í að koma auga á hið óvenjulega eða áhugaverða í daglegu
lífi. Suma pistla hans mætti jafnvel flokka sem hversdagslegar hryllingssögur;
hann tekur óbærileg andartök sem allir kannast við og umbreytir þeim í stór-
kostlegar sögur sem fá mann til að veltast um af hlátri en skilja um leið eitthvað
eftir. Að missa út úr sér brjóstsykur í kjöltuna á næsta manni í flugvél, missa
sjónar á ferðafélaga á lestarstöð, misskilja frönsku hjúkkuna og setjast á nær-
fötunum inn á biðstofu þar sem allir aðrir eru fullklæddir … einhvern veginn
tekst honum að upphefja martraðir daglegs lífs og gæða þær hlátri.
Oft verður hverfulleiki lífsins Sedaris umhugsunarefni og mætti jafnvel
segja að dauðinn sé alltaf nálægur, enda Sedaris fullkomlega laus við heim-
spekilega sátt gagnvart óumflýjanlegum endalokum okkar allra. Hann er skít-
hræddur við að deyja eins og hann lýsir fjálglega í „Memento Mori“ þegar
hann reynir að festa blund með beinagrind í fullri stærð hangandi yfir sér. Þótt
Sedaris sé kannski ekki heimspekilegur höfundur og telji sig svo sannarlega
ekki búa yfir visku eða hafa yfirleitt svör við nokkrum sköpuðum hlut þá er
hann þó móralskur höfundur. Hann er oft yfirgengilegur en nær að lýsa hvers-
dagslegri, mannlegri grimmd þannig að þótt lesandinn hlæi þá skammast
hann sín líka. Sedaris fellir stórskemmtilega sleggjudóma um allt og alla en um
leið tekst honum að sjá hlutina frá öðru sjónarhorni og sýna aðdáunarvert
umburðarlyndi gagnvart fólki.
Þó að flestar sögur þessarar nýju bókar séu sprottnar úr nútímanum lítur
hann enn stundum um öxl – eins og í „That’s Amore“ en þar rifjar hann upp
kynni sín af Helen, gömlum nágranna þeirra Hughs frá því þeir bjuggu í New
York. Helen þessi var hörð í horn að taka, lifði fyrir sápuóperur, lagði fólk í
einelti og vann sér það meðal annars til frægðar að berja heyrnarlausan, hör-
undsdökkan sendisvein með staf. En hugsanlegan skort á ljúfmennsku bætti
hún vissulega upp með því að vera eftirminnileg.
Sedaris hefur sérstakt lag á að segja frá yfirgengilegu fólki sem hagar sér
óafsakanlega án þess þó að taka frá því mennskuna. Hann er brjálæðislega
fyndinn og hlífir engum en minnir stundum á 21. aldar, léttgeggjaða útgáfu af
Chekhov því þrátt fyrir alla ógæfuna og niðurlæginguna sem hann lýsir verður
TMM_3_2009.indd 61 8/21/09 11:45:32 AM