Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Síða 87

Á s v ö l u n u m h j á A n g e l u M e r k e l
TMM 2016 · 3 87
Það var lambakjöt í matinn. Ég hafði reyndar furðað mig á því, þar sem
lambakjöt er ekki oft á boðstólum í Þýskalandi og sérstaklega ekki sem eini
aðalrétturinn, enda kunna fæstir að meta lambið.
Meðan á málsverðinum stóð, gáfust hverjum og einum nokkrar mínútur
til þess að kynna sig. Angela Merkel sagðist vera ánægð með að við værum
mörg ekki fædd í Þýskalandi, heldur af „erlendu bergi brotin“. Þá rann það
upp fyrir mér að þarna var skáldkona af tyrkneskum uppruna, höfundur
sem hafði komið til landsins fimm árum áður og var flóttamaður frá Írak,
skáldkona af gyðingaættum sem hafði varið fyrstu tólf árum ævinnar í Aser-
badsjan og enn önnur sem rakti ættir sínar til Póllands. Svo var það ég. Það
var ekki fyrr en kanslarinn hafði orð á því að ég skildi að þetta var ekki hefð-
bundið kvöld með þýskum rithöfundum, heldur reyndist þessi samkoma
sem betur fer vera aðeins fjölbreytilegri en venjan er í Þýskalandi. Var okkur
boðið sem fulltrúum hins nýja Þýskalands; lands þar sem jafnvel bókmennt-
irnar – listgrein sem var njörvuð niður í orð – voru loks ekki lengur taldar
aðeins vera á færi hreinræktaðra Þjóðverja?
Tilhugsunin féll mér vel í geð, en hún varð líka uppspretta áhugaverðra
hugrenninga. Við höfðum verið rithöfundar í matarboði, nú vorum við allt
í einu fulltrúar einhvers konar samfélagsþróunar. Var það kannski ástæðan
fyrir því að hér var lambakjöt á borðum; af því að öll trúarbrögð heimsins
leyfðu neyslu þess? Hvað sem öllu leið, þá vörðu flestir höfundanna mínút-
unum fimm, sem þeim hafði verið úthlutað, til þess að skýra valdamestu
konu heims frá uppruna sínum og hvenær og hvers vegna viðkomandi hefði
flutt til Þýskalands, hvort hann eða hún hefði mætt hlýju viðmóti og ef svo
var ekki, hvers vegna. Þýsku rithöfundarnir töluðu hins vegar um verk sín,
bækur, sín störf. Það er aldrei að vita hvað hefði gerst ef Angela Merkel hefði
ekki minnst á innflytjendur, en þetta kvöld opnaðist skyndilega gjá á milli
innmúraðra Þjóðverja og aðkomumanna. Það má svo sem enda segja að
innflytjendur séu ekki alltaf teknir alvarlega sem persónur eða rithöfundar,
heldur er litið á þá sem talsmenn útlendinga. Þegar ræða á um aðlögun og
fólksflutninga, eru fjölmiðlar iðnir við að spyrja aðflutta þýska rithöfunda
álits, en það er enginn sérstakur áhugi fyrir því að ræða við þá um almenn
pólitísk viðfangsefni eins og velferðarmál, fjármálakerfið, eða persónuvernd;
þá er leitað til „venjulegra“ Þjóðverja. En auðvitað ætti hver einasti maður að
geta sagt sína meiningu um hvaða málefni sem er. Kannski að einhverjir séu
orðnir svo miklir talsmenn innflytjenda að þeir sinni því hlutverki nánast
eins og ósjálfrátt?
Loks vildi Angela Merkel fá að vita hvaða málefni hvíldu þyngst á okkur
um þær mundir og upphófust nú ákafar umræður um velferðarmál, útflutn-
ingsbannið á Íran, hjónabönd samkynhneigðra og auðvitað innflytjendamál.
Á einhverjum tímapunkti leiddi Angela Merkel talið að málefnum fjöl-
skyldna og sagði að Þjóðverjar væru að deyja út (í samanburði við Ísland
er fæðingartíðnin í Þýskalandi afar lág), og þá lét einhver okkar í ljós þá