Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Blaðsíða 112

112 TMM 2016 · 3
Olga Alexandersdóttir Markelova
Að kanna heiminn uppá nýtt
Ég ólst upp í umhverfi þarsem bara var talað eitt tungumál og þarsem góðar
ljóðabækur voru margar. Ég hef ort ljóð og vísur á rússnesku alveg síðan ég
man eftir mér.
Á æskuárunum orti ég slatta af ljóðum á dönsku (á þeim tíma lærði ég
hana í háskólanum í Moskvu). Þetta var gert hálfpartinn í tilraunarskyni
og hálfpartinn vegna þess að ég fékk innblástur eftir að ég hafði fengið að
lesa mikið af sígildum dönskum ljóðum. Enn man ég eftir tilfinningunni
sem ég upplifði við að setja saman braglínur á öðru tungumáli frekar en
mitt móðurmál. Þetta var næsti bærinn við að kanna heiminn uppá nýtt …
Dönunum sem fengu að skoða þessar ljóðatilraunir fundust þær vera meira
inní rússnesku ljóðahefðinni, en ekki þeirri dönsku, – en þeir tóku engu að
síður vel í þetta.
Fyrstu tilraunirnar til að yrkja á íslensku voru á árinu 2002, og þá var ég
byrjuð í námi í HÍ. Á þeim tíma var ég eins og e.t.v. flestir útlendingar, hrifin
að hefðbundnum forníslenskum kveðskap. Íslensku ljóðin mín voru nokkrar
frumstæðar stælingar á dróttkvæðum, á frekar bjagaðri íslensku, og ég hef
aldrei sýnt þau neinum síðan.
Smám saman fór ég að kynna mér íslenska nútímaljóðlist og kynntist
mörgum góðum skáldum. Það hjálpaði mér að ná betri tökum á ljóðagerð á
íslensku, – og einnig að öðlast meiri skilning og virðingu fyrir mínu eigin
móðurmáli og tjáningarmöguleika þess. Helstu yrkingaraðferðir í rússnesku
og íslensku ljóðahefðinni eru ólíkar. Íslenski hefðbundni kveðskapurinn
gengur mikið út á stuðlun (sem getur verið ósköp þægilegt fyrir byrjendur:
það er hægt að binda orð og hugtök saman við fyrstu bókstafina). En
aðal„burðargrind“ rússneska ljóðsins er hinsvegar endarím; í þeim einstöku
tilfellum þegar um er að ræða stuðlun þá er það bara til skrauts. Oftast yrki
ég þó í óbundnu máli – en slík ljóð hafa líka sína séreiginleika. Frá mínum
bæjardyrum séð er uppistaða þeirra merking og tónfall. Það er ekki erfitt
að giska á að tónfallið í íslenskunni er mjög frábrugðið rússnesku, og sama
gildir um nokkur merkingarbær hugtök.
Stundum þýði ég rússnesku ljóðin eftir sjálfa mig á íslensku, en flest
íslensku ljóðin eru þó frumsamin. Þetta á sér ástæður, því sumar hugsanir
er bara hægt að tjá á einu tilteknu tungumáli, ekki öðru. Það vill t.d. svo