Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Blaðsíða 122

H u g v e k j a
122 TMM 2016 · 3
höfum ekki efni á allri þessari súrefnis-
eyðslu!“, „Farðu gangandi strákur, þá
spararðu súrefnið!“, „Hættiði þessum
hoppum, stelpur, finniði ekki hvað þið
gleypið mikið loft!“, „Þú ert búinn að
hlaupa allt of mikið, nú verðurðu sko að
sitja kjur!“ Besta ráðið er að loka börnin
inni yfir sjónvarpinu, einkum þegar á
dagskrá eru spennumyndir svo þau
standi á öndinni. Verra er þó ef börn
fara að spara súrefni með því að leggjast
í bóklestur, því bókvitið er trafali á sam-
keppninni, eins og aragrúi dæma hefur
löngum sýnt. Menn reyna að láta ung-
lingana sofa sem lengst frameftir. Efna-
litlir menn hætta öllu trimmi og fara að
stunda fjárhættuspil í staðinn.
Sérhæfð tímarit birta greinar um það
hvernig spara megi súrefnisnotkun í
hvílubrögðum og um það eru gefnar út
fræðilegar bækur, en ekki eru allir á
einu máli, skemmtun og sparnaður tog-
ast á. Svo eru menn, og einkum konur,
vöruð við lymskulegum brellum þeirra
sem haga sínum bólförum þannig að
súrefniseyðslan lendi sem mest á mótað-
ilanum: „Stúlkur, forðist tælensku
skopparakringluna!“ En fututor oeco-
nomicus leynir á mörgum ráðum, og er
gjarnan einum leik á undan viðvörun-
unum. Það ganga jafnvel sögur um
hrekklausar stúlkur sem hafa orðið
gjaldþrota með þessu móti.
Þessu nýja frelsi atvinnuveganna
fylgja óhjákvæmilega ýmis vandamál. Á
að fella niður afnotagjaldið þegar menn
eru komnir út fyrir íslenska landhelgi?
En þetta segir sig sjálft, það yrði vita-
skuld of mikið umstang að taka mælana
úr sambandi um leið og farið er yfir ein-
hverja ósýnilega línu, – enda eins líklegt
að vindarnir blási af landi – og gæti
orðið mönnum opin leið til að svindla.
Hvernig á svo að bregðast við ef einhver
reynist ófær um að standa í skilum með
afnotagjaldið af andrúmsloftinu? Á þá
að fella það niður eða á ríkisvaldið
kannske að skerast í leikinn og greiða
það í hans stað? Fyrri kosturinn kemur
ekki til greina, með því eru menn að
verðlauna ódyggðina og letina, þetta
gæti líka orðið hvatning til annarra að
fara eins að. Síðari kosturinn er ekki
betri, því með honum eru skattborgarar
látnir borga skuldir óreiðumanna. Hag-
fræðingar skrifa greinar og benda á að
menn geti jafnan valið hvort þeir vilji
nota peningana til að greiða fyrir sína
eigin andrúmsloftsnotkun eða kaupa
brennivín fyrir þá í staðinn. Frelsið og
ábyrgðin sé því þeirra, og með því að
taka burt hvort tveggja eru menn að
vinna efnahagslífinu óbætanlegan
skaða. Best sé að láta frjálshyggjuna
leysa vandann, hún sé fær um að gera
það á einfaldan og sársaukalausan hátt.
Undir það taka sérstaklega plastpoka-
framleiðendur.
En svo kemur upp annað vandamál
og sýnu verra. Hvað á að gera ef einhver
sýnir mikla hæfileika á sviði íþrótta en
foreldrar hans og vandamenn hafa ekki
efni á að borga þá auknu súrefnisnotkun
sem æfingunum hlýtur jafnan að fylgja?
Reyndar skrifar einn snjallasti hagfræð-
ingurinn grein þar sem hann bendir á
að enginn verði íþróttahetja ókeypis,
hver og einn geti valið hvort hann ver
peningum sínum í súrefni til að þjálfa
sig eða eyðir þeim í … en þetta særir
hjörtu almennings sem standa í blossum
í hvert sinn sem íslenskir íþróttamenn
gera garðinn frægan utan landstein-
anna.
Málið virðist komið í hnút, og von-
leysið blasir við. En þá sem jafnan finn-
ur frjálshyggjan lausnina, og Íslendingar
geta þakkað sínum sæla fyrir það heilla-
spor að hafa numið burt lög um manna-
nöfn og sent mannanafnanefnd alfarið á
Kvíabryggju fyrir öll hennar illvirki
bæði fyrr og síðar. Því nú eiga nýbakaðir