Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Síða 132

U m s a g n i r u m b æ k u r
132 TMM 2016 · 3
sem vitnað er til hér að ofan notar
skáldið biblíuvísanir óspart og hefur
bálkurinn í heild trúarlega vídd sem
tengir alla hluta hans saman. II. hluti
gerist í ‚fyrirheitna landi‘ gyðinga og á
hinum hernumdu svæðum Palestínu þar
sem orðið ‚frelsi‘ tekur á sig óhugnan-
legar mótmyndir. Ferðalangar fara um
„rangala kristindómsins“ við „ærandi
geltið / í hungruðum hundum í árásar-
ham“ og ganga „gegnum / pílagrímahaf-
ið á via dolorosa / milli vopnaðra her-
menna og krossbera / framhjá víggirt-
um kirkjum og eftirlitsmyndavélum“. Í
vöggu kristindómsins:
sitja jarðneskir herskarar um
brauðhúsin
og hvert einasta mannsbarn
sem þar lítur dagsins ljós
fer sjálfkrafa á sakaskrá
grunað um óunnið hryðjuverk
Í þessum hluta ljóðabálksins er aðskiln-
aðarmúr – sem kallast á við skjólvegg-
inn í I. hluta – sem skilur að „gyðinga /
sem halda sig innan við skothelt gler / í
lofræstum bílum og búrum“ og araba
„sem hanga tímunum saman í þröngri
stíu / úti á berangri í sólinni“ og eiga í
eilífu stríði „um einkaréttinn á að
heiðra forföðurinn / um einkaréttinn á
að lifa í friði í landinu helga“; „víglínan
liggur þvert gegnum daglegt líf“ og
„hvorugur hikar við að fórna syni hins“.
Á milli ferðast pílagrímar og aðrir
ferðalangar sem sumir „þurfa að ljúga á
sig trú í rannsóknarréttinum“ og bíða
þolinmóðir þar til „vígbúinn umferðar-
vörður / [veifi] rútunni í gegn með hríð-
skotabyssunni“. Í slíku umhverfi fær
hugtakið ‚frelsi‘ á sig allt annan blæ en
það ‚frelsi‘ í fjármálum og fjárfestingum
sem var fyrsta boðorðið í grillveislunni
miklu fyrir hrun. Enda gefur palestínskt
skáld lítið fyrir frelsið sem íslenska
skáldið tjáir því að sé yrkisefni sitt, þótt
skáldkonan íslenska þori „ekki fyrir
[sitt] litla líf að nefna það þarna / að
[hún] væri að skrifa um fleirtölufrelsið
heima hjá [sér]“. Sá palestínski fullyrðir
að „það skipti ekki málið hvort menn
væru frjálsir / ef þeir kynnu ekki að fara
með frelsið“ og líst mun betur á yrkis-
efni samferðakonunnar „um hið sífellda
stríð sem geisar í huganum“.
Ljóðmælandinn ferðast um „muster-
ishæðina síonfjall og hauskúpuhæðina“
þar sem sjá má „konur með slæður og
karla með hatta og kollhúfur // ferða-
menn með derhúfur og þyrnikórónur /
og unglinga með volduga hermanna-
hjálma / í grágrænum felulit. Og við
sjálfan grátmúrinn „er mannkynið /
klofið sundur í tvær ójafnar fylkingar //
plássfreka karla / og konur sem mega
náðarsamlegast gráta // og biðja / í sínu
afmarkaða kerlingarhorni.“
Í síðustu ljóðlínunum má sjá annað
þema sem glöggt má greina má í ljóða-
bókinni; misjafnan hlut kvenna og
karla. Ég minni á að „mæður og dætur“
stóðu „norðan við gasgrillið“ en „feður
og synir þar sunnan við“ undir skjól-
veggnum heima – kerlingarhornin eru
víða. Einna sterkast hjómar þetta þema í
lok II. hluta þar sem ljóðmælandi er
staddur „á miðri musterishæðinni /
undir hornsteini heimsins / sem er ram-
maður inn í marmara og gull“. Þar sem
stendur „galopin gröf eða pyttur / þar
sem sálir feðranna marsera hring / eftir
hring við einn eilífðar sorgarsálm“.
Síðan fylgir löng nafnaruna ættfeðra
gyðinga og kristinna manna og spá-
manna kristinna og múslima sem þar
standa með „nokkrum nafngreindum
englum af karlkyni / ásamt persneskum
keisurum rómverskum landstjórum /
hellenskum kóngum kalífum krossför-
um soldánum / og útvöldum nútíma