Tímarit Máls og menningar - 01.10.2016, Page 134

U m s a g n i r u m b æ k u r
134 TMM 2016 · 3
segja frá ferðalagi ljóðmælanda með
skipi frá Íslandi til Frakklands og ljóðin
eru spunnin um sjómannslífið og sigl-
inguna. Eins og tíðkast í ferðasögum er
lýst bæði ytra og innra ferðlagi; lífinu
um borð og lífinu hið innra.
Af þessu má sjá að yrkisefni Lindu er
fjölbreytileg og segja má að í hverri bók
sýni hún á sér nýja hlið. Með hinum
pólitíska þunga sem einkennir Frelsi
slær Linda síðan enn nýjan tón og tengir
sig við alþjóðlega strauma, eins og til að
mynda við hið fræga ljóð Frelsi (Liberté)
sem Poul Éluard samdi árið 1942 þegar
Frakkland var hernumið að þýskum
nasistum. Einnig má minna á ýmsar
erlendar frelsishreyfingar í Bandaríkj-
unum, Indlandi og Suður-Ameríku, svo
fáeinar séu nefndar, þar sem orðið
‚frelsi‘ var þrungið merkingu. Ef til vill
er Linda Vilhjálmsdóttir að reyna að
endurheimta orðið ‚frelsi‘ – að ‚frelsa‘
það undan þeirri merkingarleysu og
misnotkun sem hugtakið hefur sætt í
vestrænum samfélögum á undanförnum
áratugum þar sem jafnvel má segja að
endaskipti hafi átt sér stað á merkingu:
boðað hefur verið frelsi hins sterka til að
kúga hinn veika og raka til sín sem
mestu af gæðunum. Þetta mætti einnig
orða á þann hátt að nýkapítalísk frjáls-
hyggja hafi réttlætt ranglæti með mis-
notkun á orðinu ‚frelsi‘.
Í Klakabörnum er að finna ljóðið
„Farvel í lokin“ þar sem Linda Vil-
hjálmsdóttir sendir kveðju til vinar síns
og segir meðal annars: „Ég er kvenkyns-
skáld og næstum því orðin norn“. Við
lestur á Frelsi leitar sú hugsun á hvort
nornin sú sé vöknuð að fullu í skáldinu
því það er eitthvað við ljóðmælanda
þessara ljóða sem minnir á norn, eða
öllu heldur völvu, sem mælir fram sinn
seið. Það er eitthvað við kraftinn og
ógnvænlega heimssýn þessa magnaða
ljóðabálks sem vekur upp hugrenningar-
tengsl við Völuspá. Munurinn er þó sá
að Völuspá býður upp á von í lokin því
völvan sér „upp koma / öðru sinni / jörð
úr ægi / iðjagræna“. Slík von er ekki til
staðar í Frelsi sem endar á þessum
hendingum:
og líðum aðgerðarlaus
um útfjólubláan veraldarvefinn
í síðupplýstu veldi feðranna
meðan mannsbörnin aðlagast
stingandi kulda brennandi hita
og stækkandi skömmtum
af loftleysi
Ef skáldskapur á borð við þennan
megnar ekki að hreyfa við lesendum
sínum, vekja þá og hvetja til aðgerða er
líklega fátt til ráða.
Þorgeir Tryggvason
Himnaverur og
hrúðurkarlar
Jón Kalman Stefánsson: Eitthvað á stærð
við alheiminn, Bjartur 2015.
… hvernig skyldi heimurinn líta út eftir
að maður deyr? hvernig getur allt verið til
þegar maður sér það ekki lengur? – eða
hættir maður aldrei að sjá?
Skurðir í rigningu 1996
I
Í ekki svo mjög fjarlægri framtíð mun
það virka einkennilega á fólk að skrifað-
ir hafi verið ritdómar um Eitthvað á
stærð við alheiminn. Álíka merkilegt og
að það skuli vera til umsagnir um Hús
skáldsins og Hið ljósa man þegar þær
komu út. Vonandi hefur enginn bók-