Hugur - 01.01.2014, Blaðsíða 118

118 Henry Alexander Henrysson
fram fjörleg umræða meðal veiðimanna sjálfra um siðferðilega stöðu mismun-
andi veiðiaðferða og eru þar oft höfð uppi stór orð. Umræða um urriðaveiðar í
Þingvallavatni er ágætt dæmi á Íslandi þar sem aðilar eru sammála um að ekk-
ert sé að því að veiða fiska sér til ánægju og matar. Þá greinir einfaldlega á um
hvaða fiska má veiða, hvernig og hvenær. Í umræðum um skotveiðar á spendýrum
skiptast fylkingar fremur eftir því hvort þær telji réttlætanlegt eða óréttlætanlegt
að deyða önnur spendýr þegar um nokkurs konar tómstundaiðju virðist vera að
ræða. Spendýr hafa annars konar og örlítið háleitari stöðu í hugum okkar en
fiskar og fuglar.
Skotveiðar hafa almennt það forskot á margar aðrar veiðiaðferðir að þær virðast
um margt mannúðlegri. Byssuskot getur valdið skjótum dauðdaga ef fær veiði-
maður heldur á vopninu. Það skiptir því verulegu máli í hugum flestra á hvaða
hátt dýr eru deydd.16 Til að mynda er sitthvað einkennilegt við að endurvekja
fornar veiðiaðferðir í því skyni að auka eigin ánægju eins og reglulega kemst í
tísku á Vesturlöndum. Bogveiðar ná til að mynda reglulega auknum vinsældum
þrátt fyrir andmæli dýraverndunarsinna sem benda á meiri líkur á því að dýr sær-
ist af þeim og hljóti kvalafullan dauðdaga. Mikil umræða um refaveiðar á Bret-
landseyjum, þar sem hundar sjá um drápið, er einnig nýlegt dæmi um að fólki er
ekki sama um hvernig dýr eru aflífuð. Myndir af dýrum sem hafa fest í gildrum
og liðið þannig miklar þjáningar vekja alltaf hörð viðbrögð. Hér skiptir þó einnig
máli hvaða dýrategund á í hlut. Minkaveiðar með hundum eru sjaldan gagn-
rýndar. Og þar að auki skiptir reyndar ekki alltaf einungis máli hvort dauðdag-
inn sé skjótur eða ekki. Myndir af veiðum á selkópum þar sem kylfum er beitt
vekja ávallt upp sterkar tilfinningar þegar þær birtast enda þykja þær sérstaklega
grimmilegar. Þegar skotveiðar á spendýrum eru bornar saman við margar aðrar
tegundir veiða vekur það ekki eins augljósan óhug og andúð hjá almenningi. Þær
eru þó ávallt umdeildari en veiðar á öðrum dýrategundum, eins og áður sagði.
Siðferðilega álitamálið á sér ekki síst rætur í því að markmið skotveiða er meðal
annars ánægja veiðimannsins.17
Tvískinnungur
Hér að framan hefur verið minnst á að ekki verði stuðst við siðfræðikenningar
til að bregðast við mögulegum siðferðilegum álitamálum varðandi skotveiðar á
spendýrum. Einnig hefur væntanlega mátt lesa á milli línanna að álitamálin séu
16 Efasemdir um að hægt sé að deyða hvali á skjótan hátt hafa til dæmis verið ein helstu rök and-
stæðinga hvalveiða undanfarna áratugi. Nýlega hefur farið fram töluverð umfjöllun í fjölmiðlum
vegna þess að ekki stendur til að gera rannsóknir dýralækna á dauðastríði hvala hér við land
sumarið 2014 opinberar.
17 Það getur verið býsna snúið að gera skýran greinarmun á atvinnuveiðum annars vegar og frí-
stundaveiðum hins vegar. Dæmi um skotveiðar sem eru einungis stundaðar í atvinnuskyni eru fá
og rök fyrir frístundaveiðum eru ekki síst af því tagi að þær séu atvinnuskapandi. Með örfáum
undantekningum eru skotveiðar á spendýrum fyrst og fremst stundaðar vegna þeirrar ánægju eða
útrásar sem skotveiðimaður fær út úr veiðunum. Sú ánægja sem hér er vísað til getur þó vissulega
verið ákaflega margbrotin og tengst flóknum persónulegum og félagslegum atriðum. Og margir
kannast við ánægjuna sem fylgir því að bera mat í hús.
Hugur 2014-5.indd 118 19/01/2015 15:09:35