Blik - 01.04.1960, Side 163
B L I K
161
ið við að slétta hið stóra tún og
töluvert af því með eigin hendi.
Það mikla framtak prestsins
varð fleiri Eyjabúum til fyrir-
myndar og hvatningar en Sig-
urði 1 Nýborg.
Árið 1875 hafði Árni bóndi
Diðriksson í Stakkagerði feng-
ið fyrsta lundaháfinn frá Fær-
eyjum til Eyja fyrir atbeina
Bryde kaupmanns (N.N.
Bryde). Til þess tíma hafði
lundi verið veiddur í Eyjum um
langan aldur 1 net eða með
grefli bæði á Heimaey og í Út-
eyjum. I þeirri veiði ríkti hin
skefjalausa samkeppni, þar
sem veiðikapp eins spillti veiði
annars og beggja oft á tíðum.
Sömu veiðihættir héldust í Eyj-
um fyrst í stað, eftir að háfur-
inn var tekinn í notkun. Tveir
veiðimenn og jafnvel fleiri vildu
hafa sama veiðistaðinn, en þeir
eru misgóðir, svo sem kunnugt
er. Þannig spilltu menn veiði
hver fyrir öðrum með harðri
keppni um veiðistaðina og
þrauki og þrjózku á sama veiði-
stað. Af þessu risu einnig úfar
með mönnum. Bændur í Eyjum
sáu fljótlega gallana á þessum
veiðiháttum, þegar háfurinn
var tekinn í notkun, en samtök
og staðfestar samþykktir skorti
til úrbóta.
Hér var það, sem Sigurður
Sveinsson ruddi brautir í fé-
lags- og menningarmálum
Eyjamanna.
Svo sem áður greinir, hafði
Sigurður í Nýborg einn afnota-
rétt af Yztakletti gagnvart rík-
isvaldinu. Hann leigði síðan
ýmsum tómthúsmönnum í Eyj-
um veiðirétt í Klettinum fyrir
einhvern vissan hluta af veið-
inni.
Sigurður sá það og skildi, að
veiðihættimir í úteyjum Vest-
mannaeyja og f jöllum, sem ein-
kenndust af ofurkappi og
skefjalausri samkeppni, spilltu
bæði veiði og samlífi Eyja-
manna. Hann afréð því sjálfur
ákveðnar reglur um veiðihætti
í Yztakletti. Þar skyldu allir
veiða fyrir einn og einn fyrir
alla. Síðan skyldi skipta dag-
veiðinni bróðurlega á milli sín,
að sínu leyti eins og aflanum
var skipt eftir róður hvern.
Þetta gafst svo vel, að innan
fárra ára höfðu allir Eyjamenn
tekið upp þessa veiðihætti og
hafa þeir haldizt síðan í Vest-
mannaeyjum.*
Árið 1885 getur sýslunefnd
þess í fundargjörð, að Sigurður
Sveinsson í Nýborg hafi „tekið
upp nýjan veiðimáta á lundan-
um“ fyrstur manna í Eyjum, og
„allir leiguliðar hér eru famir
að breyta eftir dæmi hans í því
tilliti,“ eins og segir 1 fundar-
* Hér er stuðzt við þekkingu og
glöggskyggni Eyjólfs _ Gíslasonar
á Bessastöðum og Árna Árna-
sonar símritara um allt, er að
bjargveiði lýtur í Eyjum.