Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1933, Qupperneq 108

(i. Mjólkurframleiðsla og mjólkursala.
Landlæknir hafði mælzt til þess af liéraðslæknum, að þeir lélu
lylgja ársskýrslum sínum 1933 yfirlit yfir þrifnaðar- og heilbrigðis-
ástand á heimilum þeim, sem framleiða mjólk til sölu og einkum á
þeim heimilum, er selja mjólk til kaupstaða og þorpa. Bað hann þess
sérstaklega getið, hvort salerni væru á þessum heimilum, hvort fyrir
kæmi, að Ijósin væru notuð sem salerni og loks hvort kunnugt væri
um berklaveiki á mjólkursöluheimilum. 30 héraðslæknar gerðu þessu
máli nokkur skil og þó misjafnlega. Verður ekki gert heildaryfirlit
vfir ástandið eftir þeim upplýsingum. En þær nægja til þess að sýna,
að víða skortir á, að fullnægt sé einföldustu og sjálfsögðustu þrifn-
aðarkröfum, er gera verður lil heimila, sem framleiða sölumjólk.
Otnilega víða vanta salerni á þessum bæjum, og miklu tíðara er það
en margan mundi gruna, að fjósin, sem oft eru lélegustu greni, dimm
og saggasöm, séu að staðaldri notuð sem salerni. Eða hver mundi hafa
trúað því, að til væru lieil byggðarlög, þar sem »að fara í ljós« þýðir
að ganga þangað örna sinna. Meira og minna áberandi berklaveiki
er og á ýmsum mjólkursöluheimilum, og kann enginn að segja, hverja
þýðingu slíkt getur haft fyrir útbreiðslu herklaveikinnar í landinu.
Mjólkursala úr sveitum til kaupstaða og þorpa fer nú mjög í vöxt og
eykst með hverju ári. Að óbreyttri meðferð mjólkurinnar er mjög
mikil heilbrigðishætta samfara þessari mjólkurverzlun. Hvergi nema
í Reykjavík, á Akureyri og í Hafnarfirði eiga menn kost á geril-
sneyddri mjólk. En mikið er þó selt af ógerilsneyddri mjólk jafn-
framt á þessum stöðum. Verður aldrei nógsamlega varað við þeirri
heilbrigðishættu, sem stafar af almennri sölu ógerilsneyddrar mjólkur,
sem safnað er saman víðsvegar að, jafnvel frá hinum lélegustu heim-
ilum, þar sem engu eftirliti verður komið við til tryggingar þrifnaði
og lieilbrigði heimilisfólksins. Leikmenn eiga ertitl með að skilja þessa
Iiættu og vitna til þess, að ógerilsneydd mjólk hafi verið drukkin frá
alda öðli og ætíð þótt hin hollasta fæða. Þeim sést yfir þann grund-
vallarmun, sem á því er, að hvert heimili neyti þeirrar mjólkur, sem
það framleiðir og hennar nær eingöngu ferskrar, og á hinu, að mjólk-
inni sé dreift út á meðal fjölda neytenda, oft eftir að mjólk frá mörg-
um heirnilum hefir verið blandað saman, enda er slík mjólk að jafn-
aði ekki komin lil neytandanna fyrr en eftir dægur eða sólarhring
eða þaðan af lengri tíma, og' hafa þá sóttkveikjur, ef fyrir eru, átt
kost á að aukast og margfaldast í mjólkinni og sótthættan af lienni
að sama skapi. í fyrra tilfellinu er það heimilisböl, ef það slys vill
til með mjólkina, að lnin mengist hættulegum sóttkveikjum t. d. tauga-
veikisgerlum. Það getur að vísu valdið faraldri, en sá faraldur nær
að jafnaði lílt eða ekki út fyrir heimilið. í síðara tilfellinu er sams-
konar slvs réttnefndur héraðsbrestur, með því að þá er yfirvofandi
faraldnr heilla byggðarlaga, sem líklegur er til að leggja menn flata
hundruðum saman og valda ófyrirsjáanlegu og ahnennu böli. Stefna
þarf að því að koma upp gerilsneyðingarstöðvum í ölluin stærri kaup-
stöðum og þorpum þar sem því verður við komið, en að öðru leyti
er læknum og heilbrigðisnefndum, þar sem þær eru, skylt að vaka