Strandapósturinn - 01.06.2009, Side 146

144
uppruna. Upphaflega var hann handtekinn í nóvember 1934 fyrir að vera
leiðtogi andbyltingarsinnaðs fasistahóps og dæmdur til 5 ára fangabúðavistar
í Karaganda; þar var réttað yfir honum aftur og hann tekinn af lífi 2. febrúar
1938. Þá varð Julija Annenkowa ritstjóri blaðsins og þar til hún var handtekin
31. maí 1937 og dæmd til 5 ára fangavistar, hún lézt í fangabúðunum 25. maí
1939. Annenkowa var lettnesk. Karl Kürschner (Karoly Garai) frá Búdapest var
ritstjóri í nokkra mánuði 1937; hann var handtekinn 22. febrúar 1938 vegna
andbyltingarstarfsemi og trotskíisma og tengsla við Bela Kun; hann lézt í fanga-
búðum 20. marz 1942. Richard Grewe tók við af Kürschner í október 1937, en
var handtekinn strax í næsta mánuði eða 14. nóvember, og dæmdur til dauða
25. desember s. á. og skotinn samdægurs, ásakaður um andsovétskan trotskíisma,
skemmdarverkastarfsemi, terrorisma og tengsl við Sinowjev og Jewdokimow.
Síðustu ritstjórar DZZ, Karl Hofmann og Adolf Sobolewitsch, virðast hafa lifað
hreinsanirnar af svo og H. Löffler, sem ritstýrði blaðinu í stuttan tíma árið 1929.
Getið er um örlög 42 starfsmanna DZZ í riti Olegs Dehls. Verratene Ideale. Zur
Geschichte deutscher Emigranten in der Sowjetunion in den 30er Jahren; bls. 279–314.
Trafo Verlag, Berlín 2000. Af þeim voru 24 dæmdir til lengri eða skemmri fanga-
búðavistar, og þaðan komu sumir ekki aftur, 15 voru teknir af lífi skv. dómi,
en þremur var vísað úr landi. DZZ hætti að koma út 13. júlí 1939; – sjá einnig
Julia Köstenberger. Die Geschichte der „Kommunistischen Universität der nationalen
Minderheiten des Westens“ (KUNMZ) in Moskau 1921–1936, bls. 23. – J. Otto Pohl.
Ethnic Cleansing in the USSR 1937–1949. USA 1999, p. 31. Um Veru (Elviru)
Hertzsch hefur oft verið ritað. Hún var fædd í Meissen í Saxlandi 1904, varð
félagi í þýzka kommúnistaflokknum 1924, fluttist til Sovétríkjanna í september
1927, gerðist sovétskur ríkisborgari og gekk í sovétska kommúnistaflokkinn;
nam við Vesturskólann og stundaði kennslu og starfaði frá 1936 við DZZ. Hún
lézt úr næringarskorti í fangabúðum í Karaganda í Kazakhstan 14. marz 1943.
Um afdrif dóttur hennar er vitað, að hún var með móður sinni í upphafi fanga-
búðavistarinnar (Temnikov-búðunum í Mosdóvíu); uppl. Gunnar Harðarson,
bókmenntafræðingur; – Hannes Hólmsteinn Gissurarson. Kiljan 1932–1948.
Ævisaga Halldórs Kiljans Laxness, 2. bd., Rvk. 2004, bls. 237–242, 274–280 og
570; – Halldór Guðmundsson. Halldór Laxness. Ævisaga. Rvk. 2004, bls. 416–419;
– Alda Björk Valdimarsdóttir. Vera Hertzsch. Dæmisögur um siðferði skálds.
Skírnir, 181. ár, bls. 36–60, 2007.
23) Sendibréf Jens Figveds, Lækjargötu 4, Reykjavík, dags. 7. ágúst 1934, til
Eymundar Magnússonar í Kaupmannahöfn. – Hér má minna á, að Jens Figved
náði að eigin sögn að tala við Stalín í síma, væntanlega á rússnesku. Það gerðist,
þegar taka þurfti ákvörðun um útgáfu einhvers rits á Íslandi; Þór Whitehead.
Kommúnistahreyfingin á Íslandi 1921–1934. Rvk. 1979, bls. 55. Jens Figved fékkst
við viðskiptastörf á seinni heimsstyrjaldarárunum og lézt í New York 23. júní
1945, 38 ára gamall.