Andvari - 01.01.2019, Blaðsíða 53

52 HJALTI HUGASON ANDVARI
raunar líta svo á að með þeim hefjist það andstreymi sem kirkjustofn-
unin hefur lengst af síðan átt við að búa í opinberri umræðu og kom
vissulega fram í tengslum við kristnihátíðina á Þingvöllum. Er þar um
að ræða afleiðingar af þjóðfélagsbreytingum og aukinni fjölhyggju í
samfélaginu á síðari hluta liðinnar aldar er hrikta tók í þeirri sterku
einingu þjóðar og þjóðkirkju sem Pétri Sigurgeirssyni og mörgum
samtímamönnum hans var svo ofarlega í huga. Með þessa forsögu í
huga er ekki að undra að vígslan sjálf og það sem á eftir fylgdi, siðbót-
ardagurinn í lok október og prestastefnan sem að þessu sinni var hald-
in að hausti, hafi verið eins konar sigurhátíð í hugum flestra sem við-
staddir voru enda var vígslan tilkomumikli og vel til hennar vandað.216
Hlýtur atburðurinn að hafa verið einn af hátindunum á embættisferli
Péturs. Þá skiptir það máli að í kjölfar vígslunnar efldist safnaðarstarf
í Hallgrímskirkju svo mjög að líkja má við vakningu.217 Er hún nú eins
konar miðborgarkirkja eins og víða þekkist erlendis. Óhjákvæmilega
hvarflar hugurinn þó jafnframt til safnaðarstarfsins á Akureyri er það
stóð með mestum blóma í tíð Péturs. Þar var einmitt grunnur lagður
að starfi íslenskrar þéttbýliskirkju á 20. öld.
Í lúthersku kirkjunni hefur kennivaldið að nokkru verið framselt aka-
demískum stofnunum sem annast menntun presta, djákna og jafnvel
annarra kirkjulegra embættismanna enda var Lúther sjálfur háskóla-
kennari. Kennivald biskups lifir þó í því að honum ber að vaka yfir
þeirri kenningu sem flutt er á vegum kirkjunnar í predikun og á annan
hátt. Ekki hefur sérstaklega reynt á þetta vald biskups hér á landi um
langa hríð enda njóta prestar umtalsverðs frjálsræðis í kenningu innan
ramma hinna hefðbundnu trúarjátninga. Einnig felst kennivaldið þó í
að biskupi ber að hafa forystu um að kirkjan móti afstöðu sína til ým-
issa málefna sem upp koma innan kirkjunnar sjálfrar eða í samfélag-
inu, einkum þar sem reynir á trúarleg eða siðfræðileg sjónarmið. Pétur
Sigurgeirsson taldi raunar að í biskupstíð sinni mætti greina aukna eft-
irspurn eftir afstöðu kirkjunnar í sambandi við „vandamál“ sem uppi
væru í samfélaginu. Í því sambandi lagði hann áherslu á ábyrgð hvers
og eins að móta sér afstöðu til slíkra viðfangsefna, en þá á grund-
velli þess sem hann eða hún heyrði boðað í kirkjunni. Þrátt fyrir þetta
viðurkenndi hann að kirkjunni bæri að bregðast við með beinni hætti
og taka til meðferðar vanda sem við væri að glíma á hverjum tíma á
fundum, þingum og ráðstefnum.218
Í biskupstíð Péturs reyndi einkum á tvö úrlausnarefni af þessu tagi: