Andvari - 01.01.2019, Blaðsíða 11

10 HJALTI HUGASON ANDVARI
móti skal reifuð sú hugmynd að frami Péturs Sigurgeirssonar í kirkj-
unni hafi fyrst og fremst ráðist af því að hann hafi átt drjúgan þátt í
að endurnýja starf þjóðkirkjunnar á árunum eftir síðari heimsstyrjöld-
ina og færa það til nútímalegs horfs. Líta má svo á að á þessum árum
hafi þjóðkirkjan hafið vegferð sína frá hefðbundinni sveitakirkju yfir í
þéttbýliskirkju. Með sveitakirkju er þá átt við kirkjustofnun sem mótuð
er af hefðbundnu dreifbýlissamfélagi. Þar er guðsþjónusta á helgum
dögum óskoruð þungamiðja kirkjustarfsins auk þess sem presturinn í
hlutverki opinbers embættismanns vinnur þau prestsverk sem til falla
í sóknum hans. Að öðru leyti er kirkjuhúsið lokað og kirkjustarfið í
lágmarki enda örðugt um vik þar sem fámenni, fjarlægðir, fastmótaðar
hefðir og rótgrónar hugmyndir um hlutverk kirkjunnar skapa hindr-
anir af ýmsum toga. Með þéttbýliskirkju er aftur á móti átt við kirkju
í fjölmenni sem nýtir kosti þess til fjölbreytilegs starfs bæði á helg-
um dögum og rúmhelgum og miðar það við forsendur og þarfir ým-
issa aldurs- og samfélagshópa. Þessi breyting var seint á ferðinni hér
enda tekur oft langan tíma fyrir gamalgrónar stofnanir að laga sig að
breyttum þjóðfélagsháttum. Hér verður ekki síst rakið hvernig Pétur
Sigurgeirsson beitti sér einmitt í þessu efni allt frá upphafi prestskapar
síns.
Þegar fjallað skal um nýlega genginn samtímamann er við hæfi að
draga fram þá þætti sem valda kunna samúð, andúð eða jafnvel gagnúð
hjá söguritaranum í garð þess sem um er fjallað. Hér skal ekki undan
því vikist. Pétur Sigurgeirsson var fasti punkturinn í kristnihaldinu á
Akureyri á uppvaxtarárum mínum þar á sjötta, sjöunda og fram á átt-
unda áratug liðinnar aldar. Sóknarprestarnir voru vissulega tveir frá
1948 og störfuðu í óskiptu tvímenningsprestakalli. Prestar komu og
fóru í öðru embættinu en Pétur stóð stöðugur í hinu. Fjölskylda mín
var vissulega ekki kirkjurækin en hjá okkur féllu til prestsverk eins og
gengur. Ætíð var leitað til samverkamanna Péturs við þau tækifæri.
Ekki þekki ég tildrög þessa en mig grunar að þarna hafi fjarlægðir
af mismunandi toga ráðið ferðinni. Prestsbústaðurinn sem samverka-
menn Péturs bjuggu í hver á eftir öðrum var við Eyrarlandsveg rétt
suður af kirkjunni og þar með á brekkubrúninni upp af húsinu okkar.
Pétur bjó hins vegar lengst uppi á Ytri-Brekkunni sem í barnsminn-
inu var óravegu frá miðbænum þar sem ég lifði og hrærðist í mínum
bernskuheimi. Hugsanlega var það einnig svo í huga hinna fullorðnu.
Svo var einnig fjarlægð í félagslegu tilliti. Þótt Pétur væri vissulega