Andvari - 01.01.2019, Blaðsíða 23

22 HJALTI HUGASON ANDVARI
entsprófi í heimalandi sínu. Aðeins einu sinni höfðu fleiri útskrifast í
einu (1928). Þann 18. júní þá um sumarið, á seinni degi lýðveldishátíð-
arinnar, vígðust níu prestar til þjónustu í þjóðkirkjunni. Allt voru þetta
skólabræður Péturs. Í þeim hópi voru fimm sem útskrifast höfðu þá
um vorið, þar á meðal Sigurður Guðmundsson sem fyrr var nefndur.
Sjálfur tók Pétur ekki vígslu að þessu sinni þar sem hann var ráðinn í
að leita sér frekari undirbúnings undir framtíðarstarfið.53
Pétur á sammerkt með flestum íslenskum prestum fyrr og síðar í
því að torvelt er að gera nákvæma grein fyrir guðfræði þeirra í þröng-
um fræðilegum skilningi. Ástæðan er sú að guðfræðin kemur eink-
um fram í störfum þeirra í kirkjunni og jafnvel utan hennar sem og
í ýmsum hagnýtum skrifum, svo sem predikunum, en þær mótast
af fjölmörgum sjónarmiðum sem ekki eru alltaf guðfræðilegs eðlis.
Fæstir láta hins vegar eftir sig fræðileg skrif og gegnir því máli um
Pétur Sigurgeirsson. Það er því ekki auðvelt að lýsa honum sem guð-
fræðingi við útskrift hans úr Háskólanum. Hann mótaðist þó að lang-
mestu leyti af frjálslyndu guðfræðinni á lokaskeiði hennar sem ráðandi
guðfræðistefnu í landinu. Þau mótunaráhrif voru líka í fullu samræmi
við þá trúartúlkun sem hann hafði kynnst heima fyrir í æsku.54 Hér er
því litið svo á að Pétur hafi verið opinn, hófsamur, félagslega sinnaður
frjálslyndur guðfræðingur, þótt hann hafi fráleitt verið fylgjandi rót-
tækari útgáfum frjálslyndu guðfræðinnnar sem einkenndust af sögu-
legri gagnrýni á vettvangi biblíutúlkunar. Er þessi greining ekki síst
byggð á því uppbyggingarstarfi sem hann lagði stund á sem prestur á
Akureyri. Í þessu á hann sammerkt með meginþorra embættisbræðra
sinna um miðbik 20. aldar þótt útfærsla hans á þessum sjónarmiðum í
kirkjustarfinu hafi um flest verið sérstæð, eins og sýnt verður fram á.
Pétur var á hinn bóginn gagnrýnni á aðra tískustefnu í íslensku kirkj-
unni fram eftir 20. öld, þ.e. spíritismann, en margir íslenskir guðfræð-
ingar af hans kynslóð litu enn svo á að sálarrannsóknir í anda hans
gætu fært sönnur á ódauðleika sálarinnar og líf að loknu þessu. Var
þetta skiljanlegt þar sem allt í kenningu kirkjunnar sem að handanver-
unni laut átti mjög undir högg að sækja eftir framrás efnishyggjunnar
allt frá því fyrir aldamótin 1900.55 Síðar verður vikið örlítið að þeirri
guðfræði sem lesa má út úr störfum Péturs sem biskups.
Um þær mundir sem Pétur Sigurgeirsson útskrifaðist voru þess ekki
mörg dæmi að guðfræðingar leituðu sér framhaldsmenntunar að loknu
embættisprófi. Þá voru Norðurlöndin og Evrópa einnig lokuð vegna