Andvari - 01.01.2019, Blaðsíða 146

ANDVARI HEIMSMYNDIR, ÖGURSTUNDIR, MANNTAFL 145
þýddi á íslensku. Lárus Pálsson leikstýrði verkinu þegar það var sett upp af
Leikfélagi Reykjavíkur við góðar undirtektir á árinu 1949. Verkið var einn-
ig sviðsett af Leikfélagi Húsavíkur 1965 og aftur af Leikfélagi Reykjavíkur
1974. Ekki hefur heldur verið nefnd bókin Ljósastikan sem kom út 1969 og
geymir fimm sögur sem Zweig samdi með helgisagnasniði og Páll Þorleifsson
þýddi. Og fleiri athyglisverðar smásögur Zweigs hafa verið þýddar sem ekki
hafa komið til umræðu hér en má sjá í lista yfir útgefin verks Zweigs á ís-
lensku sem fylgir þessari grein.39 Þar er þó ekki að sjá allan þann flutning á
sögum Zweigs sem útvarpað hefur verið, bæði upplestur sagna sem og leik-
flutning. Ekki er þar heldur að sjá þau leikrit sem samin hafa verið upp úr
sögum Zweigs og sett á svið á Íslandi né allar þær kvikmyndir eftir verk-
um hans sem sýndar hafa verið í íslenskum kvikmyndahúsum. Allur slíkur
flutningur styrkir vitaskuld stöðu Zweigs í íslenskum bókmennta- og menn-
ingarheimi og það gerir einnig öll sú umræða í smáu og stóru í íslenskum
prentmiðlum sem auðveldlega má finna með netleit í timarit.is og tekur ekki
aðeins til ritdóma, greina og stuttra pistla sem fjalla beinlínis um Zweig
og verk hans, heldur til ógrynnis af margskonar efni þar sem einstaklingar
vitna eða vísa til Zweigs í umræðu sem lýtur þó einkum að öðru. Allt er það
vitnisburður um viðveru þessa höfundar á íslenskum menningarvettvangi.
Ég lét þess ógetið hér að framan að tvö umræddra ævisagnaverka eru í
reynd fremur ný af nálinni á íslensku, nefnilega bækurnar um Erasmus og
Balzac, en þær komu út 2015 og 2016 í þýðingum Sigurjóns Björnssonar.40
Þetta er mikilvæg viðbót við það Zweig-safn sem fyrir var, og ef litið er til
þessara bóka og endurútgáfna á verkunum Manntafl og Veröld sem var, er
óhætt að segja að Stefan Zweig hafi ítrekað, og nú enn á nýrri öld, gengið í
endurnýjun lífdaga sem höfundur á íslensku. Það hefur raunar gerst víðar, því
að verk og ævi Zweigs hafa verið mikið til könnunar, umræðu og úrvinnslu á
síðustu árum, og hafa meðal annars orðið til nokkrar kvikmyndir byggðar á
sögum og ævi Zweigs – þekktust þeirra er mynd Wes Andersons, The Grand
Budapest Hotel (2014). Þessi endurvakti áhugi hefur ekki takmarkast við
þýska málsvæðið heldur náð til Suður-Ameríku (einkum Brasilíu) og ekki
síst til hins enska málheims, en þar hefur oft reynst erfitt að koma á fram-
færi höfundum sem ekki frumsemja á ensku. Það er einkum útgáfufyrir-
tækið Pushkin Press í Lundúnum sem hefur gefið út fjölda nýrra þýðinga
á verkum Zweigs, sem og þýðingu á ævisögu hans eftir Oliver Matuschek,
Three Lives. A Biography of Stefan Zweig (Stefan Zweig. Drei Leben – Eine
Biographie á frummálinu). Vestanhafs kom svo nýlega önnur ævisaga um
Zweig eftir George Prochnik, The Impossible Exile. Stefan Zweig at the End
of the World.
Þessi endurvakti áhugi á Zweig hefur ekki alstaðar mælst vel og hefur
spunnist talsverð umræða í því sambandi. Sumir telja að ýmsir aðrir höf-