Gátt - 2009, Side 20

20
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
G Á T T – Á R S R I T – 2 0 0 9
fjölþætt verkefni í vinnunni, nægilega þjálfun ásamt vel skil-
greindri starfsþróun. Það er afar mikilvægt á tímum niðursveiflu
og niðurskurðar að gæta vel að þróun og þjálfun starfsmanna.
Það er alltof algengt að fyrirtæki dragi úr framlagi til þjálfunar
og fræðslu en á hinn bóginn er margt sem bendir til þess að
þau fyrirtæki, sem halda í horfinu með fræðslu og þjálfun, séu
fljótari en ella að ná sér á strik þegar uppsveiflan kemur aftur.
Nátengt hugtakinu starfsþróun er hugtakið starfshæfni. Skýra
má hugtakið starfshæfni með mynd nr. 1.
Mynd 1. Líkan fyrir fyrirmyndarstarfsmenn.
Heimild: Claus Møller (1992)
Starfsmaður hefur getu til að sinna starfi
Nei Já
Fluttur til í starfi Hvatning
Nei Brottrekstur
Starfsmaður
hefur vilja til
að sinna starfi Starfsmaður fær Starfshæfni
viðeigandi þjálfun Fyrirmyndar
starfsmaðurJá
Markmiðið með starfshæfni er að allir starfsmenn hafi getu
og vilja til að sinna starfinu. Starfsmaður, sem hvorki hefur
getu né vilja til að sinna starfi, á það á hættu að vera fluttur til
í starfi eða sagt upp. Starfsmaður, sem hefur getu en skortir
vilja, þarfnast hvatningar í starfi svo að hann eigi möguleika
á að verða fyrirmyndarstarfsmaður. Sá starfsmaður, sem
hefur ekki getu til að sinna starfi sínu en hefur til þess vilja,
þarfnast viðeigandi þjálfunar og fræðslu til að öðlast fulla
starfshæfni og verða fyrirmyndarstarfsmaður. Fyrirmyndar-
starfsmaðurinn er sá sem býr yfir fullri starfshæfni, nýtur
umboðs til athafna, fær tækifæri og verkefni við hæfi, hefur
getuna til að sinna starfi og vilja til að sinna því.
H V E R N I G M Á B R E G Ð A S T V I Ð A T -
V I N N U L E Y S I ?
Ríkinu, sveitarfélögum, aðilum vinnumarkaðarins og fleirum
er ætlað að skapa umhverfi fyrir blómlegt atvinnulíf og fulla
atvinnu. Stjórnvöld setja fram atvinnustefnu sem horfir ekki
bara til skamms tíma heldur til lengri tíma. Stéttarfélög og
vinnuveitendur þurfa að móta markvissar aðgerðir sem skapa
stöðugleika á vinnumarkaði en það eru forsendur fyrir atvinnu-
lífið til að takast á við erfið verkefni. Síðast en ekki síst þá þarf
einstaklingurinn að treysta á sjálfan sig. Hann þarf að styrkja
stöðu sína á vinnumarkaði með því að huga að starfshæfni
sinni og starfsþróun. Sá sem er í atvinnuleit þarf að huga að
bestu aðferðum eða leiðum til að landa starfi.
Starfshæfni einstaklinga veltur á mörgum þáttum, þar á
meðal starfsreynslu og menntun, en persónubundnir þættir
eru einnig mikilvægir og margt er hægt að gera til að efla
persónulega þætti. Í þeim efnum eru í fullu gildi orðatil-
tækin sveltur sitjandi kráka, fljúgandi fær, hver er sinnar
gæfu smiður og maður uppsker eins og maður sáir. Í nýlegri
grein sem birtist í Harvard Business Review í nóvember á síð-
asta ári er fjallað um það hvernig einstaklingar geta haldið
starfi sínu á tímum kreppu og niðursveiflu; svarið var einfalt,
vera hamingjusamur og brosa (Banks og Coutu, 2008). Því
er stundum haldið fram að sá sem er að ráða í starf taki
ákvörðun um ráðninguna á fyrstu 30 sekúndum viðtals, fyrsta
viðmót skiptir miklu máli og getur t.d. handtak í upphafi
ráðið úrslitum. Fyrirtæki þurfa við ráðningu að raða þremur
atriðum í röð eftir mikilvægi: menntun, reynslu og persónu-
leika. Oft er persónuleiki settur í fyrsta sæti við ráðningu.
Elín Valgerður Margrétardóttir (2006) gerði rannsókn sem
náði yfir vinnumarkaðsúrræði sem atvinnuleitendum stendur
til boða og hvort þau úrræði standi undir og séu í samræmi
við kröfur vinnumarkaðarins og ýti þannig undir starfshæfni
einstaklingsins. Rannsóknin byggist á 11 viðtölum. Sex við-
töl við atvinnuleitendur sem voru spurðir hvernig þeim gengi
að fóta sig í breyttu vinnuumhverfi og hvernig þeir upplifðu
stuðning sem þeim stóð til boða. Fimm viðtöl við stjórnendur
og sérfræðinga sem voru spurðir um viðhorf sitt til þróunar
vinnumarkaðarins og til starfsmanna. Helstu niðurstöður
voru þær að þó mikið væri lagt upp úr gildi menntunar á
vinnumarkaði skipta einstaklingsbundnir hæfniþættir miklu
máli þegar stjórnendur eru að velja starfsmenn. Elín bendir á
að vinnumarkaðsúrræðin gangi að stórum hluta út á almenn
námskeið en það vanti að þjálfa upp einstaklingsbundna
hæfnisþætti samhliða. Í atvinnuauglýsingum má sjá hversu
mikil áhersla er lögð á persónulega þætti. Í meðfylgjandi
töflu má sjá einstaklingsbundnar hæfniskröfur sem gerðar
eru til starfsmanna eins og þær birtast í atvinnuauglýsingum
Morgunblaðsins í ágúst 2009.