Gátt - 2009, Blaðsíða 70

70
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
G Á T T – Á R S R I T – 2 0 0 9
K E N N S L U F R Æ Ð I L E G A R H U G L E I Ð I N G A R Ú T F R Á
A T H Y G L I S V E R Ð R I B Ó K
SIGRÚN JÓHANNESDÓTTIR
Pink heldur því fram að við séum
að færast frá upplýsingatímabilinu
(information age) yfir í „háhug-
myndatímabilið“ (conceptual age)
í lífi okkar og störfum, sérfræðinga-
áherslan víki fyrir listrænni heildarsýn.
Í því felst sú skoðun að til að farnast
vel og lifa hamingjuríku lífi sé ekki nóg að vera vel að sér í
ýmsum hátæknilegum sérfræðigreinum heldur verði að leggja
meiri áherslu á listræna og persónulega þætti og gildismat.
Hann notar starfsemi heilahvelanna sem líkingamál og talar
um vinstri-heila-hneigt fólk og hægri-heila-hneigt fólk þar
sem þeir fyrrnefndu eru þeir sem leggja áherslu á sundurgrein-
andi hugsun, rök og hlutlægar staðreyndir en þeir síðarnefndu
leggja áherslu á heildarsýn, tilfinningar og listræna nálgun.
Hingað til höfum við lagt ofuráherslu á vinstra heilahvelið
í allri menntun og starfsuppbyggingu á kostnað þess hægra.
Tækifærin og nýsköpunin fram undan munu hins vegar ekki
síður byggjast á því sem fram fer í hægra heilahvelinu. Vinnu-
staðir nútímans munu leggja kapp á að ráða til sín fólk sem hefur
breiða menntun og getur unnið ýmis skapandi störf sem tölvur
og sjálfvirkni nútímans geta aldrei unnið. Í bókinni eru skil-
greindar sex mikilvægar „hneigðir“ (aptitudes) sem höfundur
telur afgerandi fyrir velfarnað fólks í lífinu. Þær eru: hönnun,
saga, samhljómur, samhygð, leikur og tilgangur (design, story,
symphony, empathy, play, and meaning). Með því að þróa
og rækta með sér þessar sex lykilhneigðir geta starfsmenn
aukið gildi sitt á vinnumarkaði nútímans. Um leið verða þær
mikilvægar sem markmið í starfsfærniþróun og námi. Það er
skemmtileg pæling að velta fyrir sér hvernig fræðsluaðilar geta
fellt þessa þætti sem best inn í kennslufræði og aðra nálgun
í starfi sínu og þannig undirbúið nemendur betur undir líf og
störf „háhugmyndatímabilsins“ fram undan.
Skoðum þessa sex þætti Pinks með tilliti til fræðslu:
1. Hönnun: Ekki er lengur nóg í allsnægtaþjóðfélaginu
að svara brýnni þörf fyrir hluti og þjónustu. Fólk gerir
kröfur um að hlutir séu fallegir, samræmist duttlungum
og höfði til tilfinninga – séu hannaðir. Ýmsar rannsóknir
gefa til kynna að vel hannað umhverfi hafi jákvæð
áhrif á árangur og vellíðan. Dæmi eru um skjótari bata
sjúklinga á sjúkrastofnunum þar sem vel er hugað að
hönnun húsnæðis og umhverfis. Það sama á einnig við
um námsumhverfi, námsefni, námsbrautir og svo fram-
vegis. Meiri árangur verður af náminu þar sem allt er
hannað með tilliti til notenda. Kennslustofan er ekki
bara staður með stólum, borðum og kennslutækjum
heldur staður sem þarf að vera vandlega úthugsaður til
að örva nám og auka vellíðan nemenda.
2. Saga: Ofgnótt staðreynda og röksemda hefur gert
okkur svolítið ónæm fyrir upplýsingum sem settar eru
fram á hefðbundinn hátt. Listin að segja sögur, bæta
tilfinningum og söguþræði við staðreyndirnar, hefur
því fengið aukið vægi. Sagan getur haft margar birt-
ingarmyndir í námi og kennslu og nútímatækni, með
ótal möguleikum til gagnvirkni og myndvinnslu, leikur
þar stórt hlutverk. Kennarar, sem geta fært námsefnið
í slíkan búning eða stuðlað að því að nemendur vinni á
þann hátt, munu verða eftirsóttir.
3. Samhljómur: Með samhljómi er átt við hæfileikann til
að raða saman brotum til að mynda heild, að skoða
heildarmynd fremur en að greina smáatriðin, að sjá
samhengi og skyldleika ólíkra hluta og greina meg-
inreglur og heildarmynd fremur en að leita sérhæfðra
svara. Námsaðferðir, sem þjálfa þessa eiginleika, eru
einmitt stór þáttur í þjálfun í skapandi hugsun. Pink
heldur því fram að ein besta leiðin til að efla þá sé að
læra að teikna. Hugkort sem tæki í námi og starfi eru
einnig dæmi um aðferð sem eflir þennan hæfileika.
Sigrún Jóhannesdóttir
Árið 2005 kom út í Bandaríkjunum bókin „A Whole New Mind“ eftir Daniel H. Pink. Í henni
er gerð tilraun til að skýra breyttar lífsvenjur sem eru að verða greinilegar í vestrænum vel-
megunarlöndum og út frá þeim reynt að skilgreina upp á nýtt hvaða eiginleikar skipta mestu
máli í lífi og starfi í þessum löndum. Í bókinni skilgreinir höfundur sex mikilvægar hneigðir
sem munu ráða úrslitum um velgengni fólks í lífi og starfi nú á tímum. Í þessari grein er reynt
að skoða hvernig hægt er að nota hugmyndir Pinks og flétta þær inn í fræðslustarf.