Gátt - 2009, Blaðsíða 27

27
V I N N U M A R K A Ð U R I N N
G Á T T – Á R S R I T – 2 0 0 9
Þ R Ó U N A T V I N N U L E Y S I S F R Á
H A U S T I 2 0 0 8
Þegar kreppa tók að í alþjóðahagkerfinu á árinu 2008 fór
að hægja á í íslensku efnahagslífi sem ekki fór þó að hafa
veruleg áhrif á vinnumarkaði fyrr en við bankahrunið í byrjun
október. Í kjölfarið jókst atvinnuleysi hratt úr 1,2% í septem-
ber í um 5% um áramót og fór hæst í 9,1% í apríl 2009.
Atvinnuleysi hefur svo farið minnkandi yfir sumarmánuðina í
takt við hefðbundna árstíðasveiflu og fór niður í 7,7% í ágúst
og 7,2% í september.
Þegar atvinnuleysið fór hæst í apríl var meðalfjöldi
atvinnulausra tæplega 15.000 reiknað út frá fjölda atvinnu-
leysisdaga. Fjöldi atvinnulausra einstaklinga í lok mánaðar
fór hæst í tæp 17.000 í marslok og hélst á milli 16.000 og
17.000 til loka maímánaðar.
Þegar líða tók á árið 2008 fór að þrengja að ákveðnum
atvinnugreinum eins og flugrekstri, flutningastarfsemi og
fasteignasölu. Við bankahrunið varð hins vegar alger stöðvun
í byggingariðnaði og var mikið um fjöldauppsagnir í grein-
inni sem og í ýmsum iðn- og þjónustugreinum sem tengjast
byggingariðnaði, eins og hjá verkfræði- og arkitektastofum,
í plast- og steinefnaiðnaði og fleiri greinum. Í kjölfarið fór
að þrengja verulega að hjá fyrirtækjum í flestum öðrum
greinum, s.s. hjá auglýsingastofum, ferðaskrifstofum o.s.frv.
Atvinnuleysi jókst því mjög skart í byggingariðnaði og
fór hæst í hátt í 30% í greininni í apríl en fór niður fyrir 20%
í sumar. Atvinnuleysi fór yfir 10% í flestum atvinnugreinum
öðrum en opinbera geiranum síðla vetrar nema landbúnaði,
fiskveiðum og fjármálastarfsemi. Hæst fór atvinnuleysi í sam-
göngum og flutningum þegar horft er til annarra greina en
byggingariðnaðar. Í flestum atvinnugreinum hefur atvinnu-
leysi minnkað í sumar, þó ekki í upplýsinga- og fjarskipta-
þjónustu, fjármálastarfsemi og ýmiss konar sérfræðilegri
starfsemi. Í opinbera geiranum hefur atvinnuleysi verið lítið
enn sem komið er en hefur verið að aukast lítið eitt síðustu
mánuði og er nú um 2–3%.
Á fyrstu mánuðum eftir hrun jókst atvinnuleysið mest
Við hrun bankakerfisins haustið 2008 og hinn snarpa samdrátt, sem varð í efnahagslífinu í
kjölfarið, gjörbreyttist allt vinnuumhverfi og viðfangsefni þeirra sem starfa að sí- og endur-
menntunarmálum. Á skömmum tíma fjölgaði mjög þeim sem stóðu uppi atvinnulausir eða
horfðu fram á að fram undan væri samdráttur og verkefnaskortur um lengri tíma á því sviði
sem þekking og reynsla þeirra lá á. Við slíkar aðstæður er mikilvægt að fólki, einkum því
sem hefur litla formlega menntun, standi til boða að bæta við sig þekkingu á nýjum sviðum
og auðvelda sér þannig að finna nýjan starfsvettvang.
Mikilvægt er fyrir þá sem koma að endurmenntunarmálum að hafa góða yfirsýn yfir
þann hóp sem þarf á þjónustunni að halda svo að kraftar fólks og fjármunir verði nýttir á
sem skynsamlegastan hátt. Einnig er mikilvægt að átta sig á hvernig samsetning hópsins
breytist og að fyrir liggi einhverjar spár um hvernig mál þróist næstu mánuði og misseri.
Fræðslumiðstöð atvinnulífsins og símenntunarmiðstöðvar beina starfsemi sinni einkum
að þeim hópi fólks sem hefur lokið lítilli formlegri menntun og er ekki lengur á framhalds-
skólaaldri. Reynt hefur verið að ná til fólks sem fellur í þennan hóp og veita því aukna
þjálfun og menntun en segja má að nú í kjölfar hrunsins sé það verkefni orðið mun brýnna og umfangsmeira með
stórauknum fjölda atvinnulausra. Þó svo að „markhópurinn“ sé ekki eingöngu atvinnulausir er ljóst að þeim er
brýnast að sinna, einkum þeim sem verið hafa án atvinnu um lengri tíma.
Hér verður því gerð grein fyrir þróun atvinnuleysis síðustu mánuði og hvernig það snertir mismunandi hópa.
Einkum er þó litið til þeirra sem ekki hafa lokið formlegri menntun umfram grunnskólanám og eru komnir yfir
tvítugt, þ.e. sá hópur sem Fræðslumiðstöð atvinnulífsins og símenntunarmiðstöðvarnar beina einkum sjónum
sínum að.
S T A Ð A Á V I N N U M A R K A Ð I Í N Ó V E M B E R 2 0 0 9
KARL SIGURÐSSON
Karl Sigurðsson